Thiếu tướng Lê Thanh Tùng.

Cửa khẩu và khu vực cửa khẩu là cửa ngõ của quốc gia, nơi nhạy cảm về chủ quyền lãnh thổ, chính trị, đối ngoại, kinh tế, quốc phòng và an ninh trật tự; là địa bàn trọng yếu, chiến lược trong khu vực phòng thủ tác chiến bảo vệ Tổ quốc. Vì vậy, quản lý, kiểm soát xuất nhập khẩu (XNK) có vị trí, vai trò hết sức quan trọng trong việc đảm bảo an ninh cửa khẩu, an ninh biên giới quốc gia. Kiểm soát việc XNC tại các cửa khẩu biên giới và các đường qua lại biên giới là nhiệm vụ của BĐBP được quy định trong Luật Biên giới quốc gia, Pháp lệnh BĐBP, trong các văn kiện nghị quyết của Đảng về công tác biên phòng.

Chấp hành sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ, thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về cửa khẩu, ngày 1-9-1971, Bộ Tư lệnh Công an nhân dân vũ trang đã ra Quyết định số 373/BTL-QL quy định bổ sung về tổ chức cơ quan các Cục Tham mưu, Chính trị, Hậu cần và Văn phòng Bộ Tư lệnh, trong đó có quy định về thành lập Phòng Cửa khẩu, giới tuyến trực thuộc Cục Tham mưu. Từ đó, tổ chức đội ngũ cán bộ, chiến sĩ làm công tác quản lý cửa khẩu được hình thành, tuy tổ chức biên chế, trang bị kỹ thuật nghiệp vụ, cơ chế điều hành, chỉ huy, chỉ đạo... còn nhiều bất cập, nhưng đội ngũ cán bộ, chiến sĩ làm công tác kiểm soát biên phòng đã khắc phục mọi khó khăn, thường xuyên chủ động phối hợp, hiệp đồng, tích cực nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách thủ tục hành chính, đổi mới biện pháp quy trình làm việc, luôn hoàn thành nhiệm vụ quản lý, kiểm soát XNC, góp phần tích cực vào công cuộc giao lưu, hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế đất nước. Ngày 1-9 hàng năm trở thành Ngày Truyền thống của đội ngũ cán bộ, chiến sĩ làm công tác cửa khẩu BĐBP.

Trước sự phát triển nhiệm vụ công tác biên phòng, yêu cầu nhiệm vụ quản lý, kiểm soát XNC tại các cửa khẩu của BĐBP trong tình hình mới, ngày 4-3- 2009, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành Quyết định số 473/QĐ-BQP thành lập Cục Cửa khẩu thuộc Bộ Tư lệnh BĐBP trên cơ sở nâng cấp Phòng Cửa khẩu được tách ra từ Bộ Tham mưu BĐBP, với chức năng nghiên cứu, tham mưu đề xuất cho Bộ Tư lệnh BĐBP các vấn đề có liên quan đến công tác quản lý, kiểm soát XNC tại các cửa khẩu do BĐBP quản lý, thống nhất chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ quản lý, kiểm tra, kiểm soát xuất cảnh, nhập cảnh tại các cửa khẩu do BĐBP quản lý theo đúng các hiệp định, thỏa thuận, điều ước quốc tế và pháp luật về XNC; phối hợp chặt chẽ với các lực lượng liên quan nhằm phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh ngăn chặn, xử lý kịp thời những hành vi vi phạm pháp luật xảy ra tại khu vực cửa khẩu, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền lãnh thổ, an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội ở khu vực biên giới, cửa khẩu.

Ngay từ ngày đầu thành lập, Đảng ủy, chỉ huy Cục Cửa khẩu đã chủ động đề xuất với Bộ Tư lệnh tham mưu cho Chính phủ, thủ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh ban hành nhiều chủ trương, văn bản, nghị quyết, chỉ thị về công tác chỉ đạo triển khai thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát XNC tại các cửa khẩu trên các tuyến biên giới đường bộ, cảng biển, đảm bảo duy trì tốt an ninh trật tự và đảm bảo lưu thông biên giới, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp phát triển kinh tế và hội nhập. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành liên quan đến lĩnh vực XNC và quản lý an ninh trật tự, đảm bảo an ninh quốc phòng trên các tuyến biên giới, cửa khẩu theo chức năng, nhiệm vụ và quy định của pháp luật. Kết quả đạt được trong công tác tham mưu đề xuất 5 năm qua gồm các vấn đề quan trọng như: Đề xuất với Bộ Tư lệnh tham mưu cho Chính phủ ban hành Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về khai báo thủ tục Biên phòng điện tử tại cảng biển, Báo cáo Bộ Quốc phòng đề xuất với Chính phủ chỉ đạo UBND các tỉnh, thành phố và các bộ, ngành triển khai thực hiện tốt các hiệp định, quy chế biên giới và các thỏa thuận liên quan đến lĩnh vực quốc phòng, an ninh, (XNC, XNK); ban hành giải pháp quản lý cư dân khu vực biên giới qua lại biên giới, cửa khẩu bằng chứng minh thư, giấy phép, giấy giới thiệu; điều chỉnh giờ mở cửa khẩu tuyến hành lang Đông - Tây (Việt Nam - Lào - Thái Lan), đề xuất Bộ Quốc phòng ban hành Công văn thông báo đến UBND các tỉnh về việc BĐBP duy trì lực lượng, bố trí phương tiện kiểm tra, kiểm soát tại Barie số 2 cửa khẩu biên giới đất liền, đề xuất thủ trưởng Bộ Tư lệnh tham mưu cho thủ trưởng Bộ Quốc phòng ký kết Điều lệ Ủy ban hợp tác điều phối thực hiện Hiệp định cửa khẩu Việt Nam - Trung Quốc.

Từ năm 2010 đến nay, Cục Cửa khẩu được các Bộ, ngành Trung ương tặng thưởng Bằng khen, Giấy khen cho 15 lượt tập thể và 25 cá nhân, được Bộ Tư lệnh tặng Cờ thi đua xuất sắc năm 2011, 2012, tặng thưởng đơn vị Quyết thắng cho 4 tập thể, 28 cá nhân được công nhận danh hiệu Chiến sĩ thi đua, Chiến sĩ tiên tiến; 26 lượt tập thể và 69 lượt các nhân được Cục xét tặng thưởng Bằng khen, Giấy khen, danh hiệu Chiến sĩ thi đua trong tổng kết năm và các đợt thi đua đột kích, cao điểm.

Tham mưu, đề xuất Bộ Tư lệnh xây dựng, báo cáo Bộ Quốc phòng, Chính phủ hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản liên quan đến công tác cửa khẩu: Xây dựng các văn bản liên quan phục vụ công tác soạn thảo, xây dựng và trình Chính phủ phê duyệt ban hành Nghị định số 104/2012/NĐ-CP thay thế Nghị định 55/CP ngày 01/10/1996 của Chính phủ về hoạt động của tàu quân sự nước ngoài thăm nước CHXHCN Việt Nam; xây dựng Kế hoạch trang bị máy đọc hộ chiếu và nối mạng các cửa khẩu theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc bỏ tờ khai nhập cảnh, xuất cảnh tại các cửa khẩu do BĐBP quản lý đã được triển khai máy đọc hộ chiếu và đường truyền dữ liệu. Phát hiện, kịp thời báo cáo, tham mưu cho Bộ Quốc phòng phối hợp với Bộ Ngoại giao, Bộ Công an báo cáo Chính phủ chỉ đạo xử lý việc công dân Trung Quốc sử dụng hộ chiếu phổ thông điện từ có in "Đường lưỡi bò" nhập cảnh vào Việt Nam. Tham mưu cho Đảng ủy BĐBP xây dựng, ban hành Nghị quyết chuyên đề của Đảng ủy về "Nâng cao chất lượng công tác quản lý cửa khẩu của BĐBP trong tình hình mới" và Chương trình hoạt động để thực hiện Nghị quyết trên; Tổ chức Hội nghị sơ kết 5 năm thực hiện Nghị định 32/NĐ-CP của Chính phủ về Quy chế cửa khẩu biên giới đất liền, Hội nghị 12 năm thực hiện Pháp lệnh nhập cảnh, xuất cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam.

Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng của các Bộ, ngành chỉ đạo hướng dẫn biên phòng các tỉnh, thành phố triển khai thực hiện các mặt công tác theo chức năng, nhiệm vụ của BĐBP, như: Phối hợp với Cục Điều tra/Chống buôn lậu - Tổng cục Hải quan chỉ đạo lực lượng BĐBP, Hải quan các tỉnh (thành phố) căn cứ Quy chế phối hợp số 5000/QC-TCHQ-BTLBĐBP, ngày 20/9/2012 triển khai xây dựng các Kế hoạch, Chương trình phối hợp cụ thể, sát đúng với tình hình thực tế của từng địa phương. Tham gia nghiên cứu xây dựng Đề án "Hộ chiếu điện tử Việt Nam", Đề án "Nâng cao năng lực kiểm soát XNC tại các cửa khẩu quốc tế và phát hiện đấu tranh phòng, chống tội phạm XNC trái phép và buôn bán người", Đề án "Khai báo thông tin điện tử biên phòng", Đề án kiện toàn lực lượng quản lý, kiểm soát XNC của BĐBP.

Trong công tác chỉ huy, chỉ đạo, Cục Cửa khẩu thường xuyên chỉ đạo Bộ Chỉ huy BĐBP các tỉnh, thành phố triển khai thực hiện đúng quy trình kiểm tra, giám sát biên phòng đối với người, phương tiện XNC qua các cửa khẩu đường bộ, đường sắt và cảng biển theo đúng quy định của pháp luật. Duy trì thực hiện tốt các quy định của hiệp định biên giới, các điều ước quốc tế và các thỏa thuận liên quan đến lĩnh vực XNC, XNK, đấu tranh phòng chống tội phạm tại khu vực biên giới, cửa khẩu với nhiều thành tích được ghi nhận. Điển hình là đã chỉ đạo biên phòng các tỉnh, thành phố duy trì công tác kiểm tra, giám sát tạo thuận lợi cho các hoạt lưu thông biên giới; chủ động phát hiện, ngăn chặn, đấu tranh có hiệu quả vụ việc xảy ra trên khu vực biên giới, cửa khẩu bảo vệ vững chắc chủ quyền, anh ninh biên giới quốc gia, giữ gìn an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội trong mọi tình huống. Duy trì công tác kiểm tra, kiểm soát ở cửa khẩu theo đúng các hiệp định, quy chế biên giới, pháp luật về XNC; thông báo và hướng dẫn các đơn vị thực hiện tốt công tác kiểm soát, tạo điều kiện thuận lợi cho hành khách XNC theo nội dung các Hiệp định về miễn thị thực giữa Chính phủ Việt Nam ký kết với các nước theo phương thức có đi, có lại. Đặc biệt đã đảm bảo tốt an ninh, an toàn cho các Đoàn cán bộ cấp cao của Đảng, Nhà nước và các Đoàn cấp cao của các nước láng giềng Lào, Cam-pu-chia XNC qua cửa khẩu; đảm bảo an ninh, an toàn cho tàu quân sự nước ngoài nhập cảnh Việt Nam.  Chỉ đạo tăng cường kiểm tra, kiểm soát phát hiện, xử lý giải quyết với hoạt động của các đối tượng người nước ngoài nhập cảnh trái phép để đi nước thứ ba (đối tượng đến từ các nước đang có biến động về chính trị); bọn phản động lưu vong lợi dụng xâm nhập về nước hoạt động phá hoại; tội phạm hình sự, vi phạm các quy định về XNC và tích cực tham gia cùng các ngành chức năng tại đấu tranh, ngăn chặn buôn lậu tại khu vực cửa khẩu... Kết quả, đã phát hiện, xử lý vi phạm trong lĩnh vực XNC gần 2.000 vụ việc/3.000 lượt người, trong đấu tranh phòng chống tội phạm đã bắt, xử lý trên 2.100 vụ việc, 1.300 đối tượng, thu giữ: 17 bánh hê-rô-in; 1,1kg chất ma túy tổng hợp; 2.033 viên ma túy tổng hợp, 40kg thuốc nổ TNT, 3 khẩu K54, 357kg pháo nổ; 412 chai rượu ngoại, 848.000.000 đồng tiền giả; 154.000USD, 10.000.000 kíp Lào, 167.000.000 đồng không khai báo,... thu về cho Nhà nước hàng trăm tỷ đồng.

Kiểm tra thủ tục xuất nhập cảnh tại Cửa khẩu Quốc tế Na Mèo (Thanh Hóa). Ảnh: Lê Hoàng

Có được những thành tích trên, trước hết có sự lãnh đạo sát, đúng của Đảng ủy, thủ trưởng Bộ Tư lệnh BĐBP và đặc biệt là sự nỗ lực cố gắng phấn đấu không mệt mỏi của cán bộ, chiến sĩ Cục Cửa khẩu và sự phối hợp, hiệp đồng, giúp đỡ của các đơn vị bạn. Bước vào giai đoạn cách mạng mới, nhiệm vụ công tác biên phòng, công tác quản lý XNC đã, đang và sẽ đặt ra cho đội ngũ cán bộ, chiến sĩ cơ quan Cục Cửa khẩu nhiều đòi hỏi, yêu cầu mới trong thực hiện nhiệm vụ chính trị. Với những thành tích đạt được trong công tác tham mưu, đề xuất, chỉ huy, chỉ đạo hoạt động quản lý XNC của BĐBP và xây dựng đơn vị 5 năm qua của cán bộ, chiến sĩ Cục Cửa khẩu là cơ sở vững chắc để cán bộ, chiến sĩ Cục Cửa khẩu vững bước tiến lên, lập nhiều thành tích hơn nữa, góp phần cùng toàn lực lượng BĐBP hoàn thành tốt nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia, cùng toàn Đảng, toàn dân xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN trong tình hình mới.