Văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh Lai Châu đang đứng trước nguy cơ mai một, thất truyền bản sắc bởi sự phát triển của khoa học công nghệ, điện thoại thông minh, các loại hình văn hóa hiện đại... Bên cạnh đó, những nghệ nhân được xem là "báu vật sống" của các loại hình di sản văn hóa truyền thống tuổi ngày càng cao, già yếu, thậm chí nhiều nghệ nhân đã qua đời, mà chưa kịp trao truyền cho lớp trẻ vốn văn hóa truyền thống của dân tộc do mình nắm giữ.

Xuất phát từ bất cập, hạn chế nêu trên, đã có nhiều giải pháp bảo tồn văn hóa được triển khai thực hiện hiệu quả, từ đó, góp phần lan tỏa tình yêu quê hương đất nước, bản sắc văn hóa của các dân tộc, trong đó, bảo tồn văn hóa qua các tác phẩm nghệ thuật là một ví dụ điển hình.

“Để có được những tác phẩm như: Che la la (chất liệu dân ca dân tộc Hà Nhì), Tiếng sáo mẫu tử (chất liệu dân ca dân tộc Lự)... thì ngoài việc đi biểu diễn, thâm nhập thực tế tại cơ sở, chúng tôi thường có những chuyến công tác đến cả tháng để nghiên cứu, sưu tầm những loại nhạc cụ, những bài dân ca, dân vũ, dân nhạc của các dòng họ, tộc người trên địa bàn. Từ đó, có thể nghiên cứu, chắt lọc và sáng tác ra những tác phẩm nghệ thuật trên cơ sở các chất liệu từ thực tế...” - nhạc sĩ Minh Cừ, hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam, hiện đang công tác tại Trung tâm Văn hóa nghệ thuật tỉnh Lai Châu tâm sự.

Cùng với nhạc sĩ Minh Cừ còn có rất nhiều nghệ sĩ đã bảo tồn, giới thiệu bản sắc văn hóa của dân tộc mình, cũng như các dân tộc thiểu số trên địa bàn thông qua những tác phẩm múa mang đậm bản sắc văn hóa, huyền tích lịch sử và đã đoạt giải cao tại các cuộc liên hoan nghệ thuật quần chúng, nghệ thuật chuyên nghiệp được tổ chức hằng năm như: Biên đạo múa Cà Thắm với các tác phẩm: “Mùa bông bản Lự”, “Vũ điệu về nguồn” (dân tộc Si La), “Tùi ngụ đài" (Rơi đài - dân tộc Dao)”; biên đạo múa Pờ Nhù Nu với các tác phẩm như: “Khoe khăn” (dân tộc Giáy), “Mùa thay lá” (dân tộc La Hủ), “Lạc vườn đào” (dân tộc Mông), “Tiếng vọng Là Khư” (dân tộc Hà Nhì)...

Càng ý nghĩa hơn khi những tác phẩm này đã giúp khơi dậy tình yêu văn hóa, ý thức bảo tồn bản sắc văn hóa của chính cộng đồng các dân tộc. “Các tác phẩm múa từ nghệ thuật chuyên nghiệp nhưng được chắt lọc từ bản sắc của các dân tộc như: "Mùa thay lá” (dân tộc La Hủ), “Tiếng vọng Là Khư” (dân tộc Hà Nhì)... đã giúp cho cộng đồng La Hủ, Hà Nhì ở Lai Châu biết rõ hơn về văn hóa của dân tộc mình. Bà con thích lắm, tự hào lắm. Giờ đây, các bản có người La Hủ, Hà Nhì sinh sống thường xuyên tập múa bài này để biểu diễn vào những dịp lễ, Tết, hội của bản, cũng như tham gia các cuộc liên hoan, hội thi, hội diễn cấp huyện, cấp tỉnh được tổ chức hằng năm” - ông Vàng A Lình, Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Mường Tè chia sẻ.

Một lần đến với chương trình lưu diễn của Đội Nghệ thuật thuộc Trung tâm Văn hóa nghệ thuật tỉnh Lai Châu tại xã Nậm Tăm, huyện Sìn Hồ, chúng tôi cảm nhận rõ hơn niềm vui, sự tự hào của mỗi người dân nơi đây khi được tận mắt chứng kiến những tác phẩm nghệ thuật mang bản sắc văn hóa của dân tộc mình.

“Tôi thấy chương trình nghệ thuật đêm nay rất hay, đặc biệt là tiết mục “Mùa bông bản Lự” mang bản sắc của người Lự. Tôi cảm thấy tự hào về bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Sau chương trình này, tôi sẽ về tuyên truyền, vận động bà con phải giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc Lự cho con cháu mai sau” - anh Tao Văn Pèng, ở bản Nậm Ngập, xã Nậm Tăm phấn khởi nói.

“Bảo tồn văn hóa qua các tác phẩm nghệ thuật là một trong những giải pháp nhằm triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 04 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Lai Châu về “Bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc gắn với phát triển du lịch”, cũng như thực hiện tư tưởng xuyên suốt trong chỉ đạo của Đảng ta từ ngày lập Đảng, đó là "Văn hóa còn thì dân tộc còn", đã được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhắc lại tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc vào tháng 11/2021. Chính vì vậy, các tác phẩm nghệ thuật ra đời đã bám sát hơi thở, nhịp sống và bản sắc văn hóa của từng dòng họ, tộc người, sau đó quay trở lại phục vụ chính đồng bào các dân tộc ở vùng sâu, khu vực biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và được bà con đón nhận với tình cảm nồng nhiệt” - ông Trần Mạnh Hùng, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lai Châu cho biết.

Được biết, hằng năm, cùng với xây dựng các chương trình nghệ thuật mới thì Trung tâm Văn hóa nghệ thuật tỉnh Lai Châu duy trì biểu diễn trên 80 buổi tại cơ sở, trong đó có trên 60 buổi tại các xã, bản vùng cao, khu vực biên giới, vùng đồng bào dân tộc thiểu số với những tác phẩm đoạt giải cao cấp khu vực và toàn quốc. Quan trọng hơn là quá trình biểu diễn đã góp phần đưa bản sắc của đồng bào dân tộc thiểu số quay trở lại phục vụ đồng bào với những gam màu tươi mới, giúp bà con thêm yêu, trân quý. Từ đó, hình thành lòng tự tôn, ý thức gìn giữ, bảo tồn bản sắc của dân tộc mình.

Nhật Minh