Biên phòng - Thật ra, Suối Cát là cái tên gợi nhớ một thời lính Biên phòng (BP) sống đơn độc giữa đại ngàn mênh mông. Ngày đó, địa giới hành chính của xã Mo Rai, huyện Sa Thầy, tỉnh Kon Tum còn kéo dài đến tận con sông Sê San (tiếp giáp tỉnh Gia Lai), mà nếu “cắt” theo đường thẳng thì chim phải bay đến... hai nhịp mới tới. Sau ngày chia tách thành lập huyện mới Ia H’Drai, các khu dân cư bắt đầu hình thành thì Đồn BP Suối Cát được đổi tên thành Đồn BP Ia Đal. Nói như thế để thấy, cùng với các Đồn BP trong tuyến, những người lính Đồn BP Ia Đal chính là công dân đầu tiên của huyện mới Ia H’Drai.
Nhớ thời suối cát rừng sâu
Ngày mới thành lập (năm 1997), muốn vào Đồn BP Suối Cát chỉ có hai cách để lựa chọn, hoặc là “bắt” từ xã Mo Ray thuộc huyện Sa Thầy, xuyên qua “vùng lõi” Vườn quốc gia Chư Mo Ray, hoặc vòng qua xã Ia O, huyện Ia Grai (tỉnh Gia Lai) rồi xuôi về hướng Bắc, men theo con đường mòn huyền thoại Hồ Chí Minh mà đi. Bao giờ nhìn thấy bóng người là chắc chắn chuẩn bị vào đến đồn BP. Cách nào thì cũng phải lội bộ trên dưới 40 km, nhanh cũng mất hơn một ngày “cơm rừng ngủ bụi”.
Giữa đại ngàn biên giới mênh mông, lính BP Suối Cát cứ lặng thầm thực hiện nhiệm vụ, dẻo dai giữa muôn vàn thử thách. Bên cạnh sự khắc nghiệt của thời tiết, khí hậu, mang đến những trận sốt rừng dai dẳng suốt 6 tháng mùa mưa, là những khó khăn, thiếu thốn cả về đời sống vật chất lẫn tinh thần do phải sống cách biệt với khu dân cư, mà điều dễ nhận thấy nhất đó là thực phẩm tươi sống phục vụ bữa ăn cho bộ đội. Anh em phải tự túc gần như 100% rau xanh, thịt cá mỗi ngày và để làm được điều này thì chỉ có một giải pháp duy nhất đó là đẩy mạnh tăng gia sản xuất, khép kín mô hình VAC quanh bếp, quanh nhà.
Sống biệt lập, lính BP Suối Cát có khá nhiều lợi thế cả trong trồng trọt lẫn chăn nuôi giúp cho bữa ăn mỗi ngày được “tươi” hơn. Tuy nhiên, cũng chính từ điều kiện tự nhiên như thế đã mang đến những bất lợi không hề nhỏ, trong đó, gian nan nhất vẫn là những chuyến “viếng thăm” của lũ lợn rừng, đi đến đâu là y như rằng “sạch sành sanh” đến đó. Từ vườn rau, bụi chuối đến đám mỳ, rẫy ngô, bộ đội chăm bẵm cả năm không đủ “tiếp đón” chúng nửa ngày.
Đại tá Trần Xuân Vĩnh (nguyên Phó chỉ huy trưởng BĐBP Kon Tum), Đồn trưởng đầu tiên của Đồn BP Suối Cát đã có lần chia sẻ vui với chúng tôi: “Có thời điểm, cả tháng trời không hề thấy một bóng người qua lại. Anh em ngày đi tuần tra biên giới, tối đến ôm súng canh lũ heo rừng. Loại này không thể dùng dây thép gai rào được, vì chúng vừa đông lại rất khỏe. Cách tối ưu nhất là cắt cử nhau trông coi, bởi chỉ cần lơ là một tý thôi thì không chỉ con người mà đến cả vật nuôi cũng cạn sạch nguồn thức ăn...”.
Đuổi lợn rừng để nuôi lợn nhà, “giải pháp” tăng gia sản xuất rất cũ mà cũng rất lạ, chắc chỉ thấy ở những đồn BP heo hút giữa ngàn xanh.
Xây chắc “pháo đài” giữa lòng dân
Chúng tôi ví sự dẻo dai của người lính BP Suối Cát thời bám trụ giữa ngàn xanh và tầm vóc của Đồn BP Ia Đal hôm nay vững vàng như một “pháo đài” trên cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng.
Tạm biệt những ngày đơn độc giữa ngút ngàn biên giới, năm 2014, Đồn BP Suối Cát được xây dựng cơ bản theo chuẩn mới và được đổi tên thành Đồn BP Ia Đal. Do tính đặc thù của các khu dân cư mới thành lập, bên cạnh nhiệm vụ quản lý, bảo vệ 18,2 km đường biên giới, tiếp giáp 2 huyện Đun Mia và Tà Veng, tỉnh Ratanakkiri (Vương quốc Campuchia), Đồn BP Ia Đal được giao quản lý địa bàn 7 thôn thuộc hai xã Ia Đal và Ia Dom, huyện Ia H’Drai (Kon Tum) với tổng dân số 3.326 người thuộc 15 dân tộc anh em chung sống (trong đó, dân tộc thiểu số chiếm 72,25%).
Kể từ ngày chuyển về nơi ở mới khang trang, hiện đại, vững vàng như “pháo đài” trên biên giới, những người lính Đồn BP Ia Đal nhanh chóng khẳng định được vai trò nòng cốt, xung kích trên mọi mặt trận, trong đó, nổi bật nhất chính là công tác dân vận, xây dựng địa bàn, từng bước xây chắc “pháo đài” giữa lòng dân. Với một địa bàn đa sắc màu, có người ví nó như một tấm “sa bàn” hình ca rô cả về bố trí sắp xếp cư dân lẫn đời sống kinh tế, văn hóa thì việc người lính Đồn BP Ia Đal lựa chọn những mô hình giúp dân qui mô nhỏ, chậm mà chắc là rất phù hợp với điều kiện thực tế của đơn vị.
Thiếu tá Dương Văn Năm, Huyện ủy viên, Chính trị viên Đồn BP Ia Đal chia sẻ: “Bên cạnh công tác tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân chấp hành tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, phát huy trách nhiệm công dân trong xây dựng, quản lý, bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia và tích cực tham gia xây dựng nông thôn mới, chúng tôi tập trung giúp đỡ, hỗ trợ những đối tượng đặc biệt khó khăn như gia đình chính sách, trẻ em nghèo hiếu học, người tàn tật, neo đơn không nơi nương tựa... Tùy vào khả năng của đơn vị, qui mô có thể nhỏ, nhưng hiệu quả phải lớn, để không một ai trên địa bàn đồn quản lý bị tụt lại quá xa ở phía sau”.
Có thể nói, với gần 350 hộ gia đình sinh sống trên địa bàn, hầu hết đều là những “tân chủ nhân” ở nơi xa đến đây lập nghiệp, điều kiện kinh tế còn khó khăn thì việc “giang tay ôm cả bầu trời” là điều không thể. Trên đường chạy maraton mang tên “thoát nghèo” ấy, những người lính đến từ Đồn BP Ia Đal chỉ là người tiếp sức, hỗ trợ cho những đối tượng yếu thế nhất để tất cả cùng về đích.
Xin điểm qua những địa chỉ của lòng nhân ái để thấy tình yêu của người lính bên dòng Suối Cát trân quý đến nhường nào. 4 cháu học sinh nghèo thuộc chương trình “Nâng bước em tới trường-Con nuôi đồn BP”, 1 mẹ liệt sĩ và 1 trẻ tàn tật. Trong đó, riêng 2 địa chỉ sau, bên cạnh mức hỗ trợ chung là 500.000 đồng/người/tháng, Đồn BP Ia Đal còn đồng hành mỗi ngày với “gói” trợ giúp y tế trị giá 500.000 đồng, chăm sóc tốt sức khỏe cho người có công, cũng như tạo chỗ dựa vững chắc giúp người tàn tật vượt qua số phận.
Nói về tình cảm của người lính BP Ia Đal, anh Hà Văn Tuyên, bố của cháu Hà Thị Kiểu Oanh (trẻ tàn tật) ở thôn 3, xã Ia Đal, huyện Ia H’Drai xúc động cho biết: “Gia đình tôi chuyển từ Thanh Hóa vào đây lập nghiệp, nhưng do thiếu đất đai canh tác, cháu lại bị bệnh bại não bẩm sinh nên cuộc sống gặp rất nhiều khó khăn. Nếu không có Đồn BP Ia Đal tận tình giúp đỡ, chắc chúng tôi không thể tìm ra lối thoát. Không chỉ giúp đỡ gia đình tôi, đồn BP còn chung tay với chính quyền địa phương giúp dân xóa đói giảm nghèo, chăm lo nhà ở, tổ chức đón Xuân ấm áp cho người nghèo trên biên giới”.
Không chỉ là “điểm tựa” vững chắc cho những mảnh đời thiếu may mắn, Đồn BP Ia Đal còn triển khai nhiều mô hình giúp dân thoát nghèo bền vững như mô hình nuôi cá thịt và chăm sóc vườn điều ở hộ gia đình ông Lô Văn Duy (thôn 4, xã Ia Đal); mô hình nuôi dúi sinh sản của ông Lê Ngọc Muôn (thôn 3, xã Ia Đal); tham gia xây dựng các quỹ xóa đói giảm nghèo, quỹ khuyến học, tổ chức khám bệnh và cấp thuốc miễn phí định kỳ trên địa bàn... Chỉ tính riêng năm 2021 đến nay, đồn đã hỗ trợ trên 500 ngày công giúp bà con lao động sản xuất, xây dựng đời sống.
Niềm tin của quần chúng nhân dân trên địa bàn dành Đồn BP Ia Đal không ngừng được củng cố, tình cảm quân dân ngày càng bền chặt chính là cơ sở giúp người lính BP bên dòng Suối Cát bám trụ vững vàng, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Năm 2021, đồn vinh dự được Bộ Tư lệnh BĐBP tặng danh hiệu Đơn vị Quyết thắng và là một trong những đơn vị dẫn đầu phong trào thi đua của BĐBP Kon Tum.
Bên dòng Suối Cát, giờ đây, lính BP không còn đơn bóng giữa đại ngàn mênh mông. Trong vòng tay yêu thương của đồng bào các dân tộc chung sống trên địa bàn, Đồn BP Ia Đal đang ngày càng được xây vững chắc trong lòng dân.
Thái Kim Nga