Mới đây, xã Nậm Pung, huyện Bát Xát đã tổ chức thành công lễ hội trải nghiệm thu hoạch lê Tai-nung (VH06) với nhiều hoạt động trải nghiệm hái lê, thi hoa hậu lê... đã thu hút rất đông du khách đến tham quan, trải nghiệm. Toàn xã Nậm Pung hiện có trên 170ha lê Tai-nung, một trong những giống lê được phát triển mạnh ở Lào Cai, nơi có khí hậu để phát triển vùng cây ăn quả ôn đới. Trong đó, đến năm 2024, đã có 70ha lê Tai-nung cho thu hoạch quả. Không chỉ phát huy được thế mạnh về sản xuất nông nghiệp, hằng năm, vào mùa hoa lê, mùa thu hoạch quả lê, Nậm Pung đều đón một lượng đông du khách đến với bản làng vùng cao biên giới xa xôi này.

Huyện Bát Xát hiện có trên 300ha lê Tai-nung tập trung tại các xã Nậm Pung, Y Tý, Pa Cheo, A Lù, Dền Sáng. Năm 2024, đầu năm vào mùa hoa lê, “thủ phủ” lê Tai-nung của huyện Bát Xát là xã Nậm Pung đã lần đầu tiên tổ chức chương trình trải nghiệm hoa lê tại thôn Kin Chu Phìn với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao; tái hiện lễ rước dâu của dân tộc Dao đỏ, lễ hội cầu mùa của dân tộc Hà Nhì, giới thiệu nông sản địa phương... Điều ấn tượng nhất với khách du lịch là mỗi du khách có thể chọn mua những cây lê và “ủy quyền” cho chủ vườn chăm sóc đến khi thu hoạch quả.

Không chỉ có Bát Xát, ngược lên vùng biên Si Ma Cai, mấy năm gần đây, đồng bào các dân tộc thiểu số Mông, Nùng, Thu Lao... đã không phải vất vả gùi từng gùi mận trĩu vai, thồ từng chuyến ngựa thồ quả mận, quả lê từ trên núi cao xuống chợ phiên để bán nữa. Rất nhiều thương lái đã đặt hàng và đến tận nương để thu hái. Nhiều gia đình trồng cây ăn quả ôn đới đã có thêm thu nhập, thậm chí, kinh tế khá lên từ mạnh dạn chuyển đổi sang mô hình sản xuất nông nghiệp này.

Đặc biệt, mỗi mùa hoa, mùa thu hoạch quả đều có các đoàn khách đến tham quan vườn mận, trải nghiệm chụp ảnh và hái quả, nhất là vào các ngày dịp cuối tuần. Cùng với sắc màu văn hóa chợ phiên, lễ hội truyền thống, ẩm thực độc đáo của đồng bào các dân tộc thiểu số, thì nông nghiệp đang được cấp ủy, chính quyền đưa vào chương trình phát triển kinh tế, xã hội tại địa phương. Chính vì vậy, du lịch nông nghiệp đang mở ra cơ hội phát triển kinh tế, vươn lên làm giàu trên chính mảnh đất biên cương cho nhiều hộ gia đình đồng bào dân tộc thiểu số ở Si Ma Cai.

Lùng Thẩn là xã có diện tích cây ăn quả ôn đới nhiều nhất huyện Si Ma Cai, với 300ha cây lê Tai-nung và mận Tả van. Ông Hảng Seo Toán, Chủ tịch UBND xã Lùng Thẩn cho biết: "Cấp ủy, chính quyền đã tăng cường công tác vận động bà con đồng bào các dân tộc trong xã chuyển đổi sang trồng cây ăn quả, cải tạo vườn, áp dụng kỹ thuật trong canh tác, nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, đồng thời, xây dựng và tạo cảnh quan các điểm check-in để du khách tham quan, trải nghiệm chụp ảnh"...

Thành quả này là của việc chuyển đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, gắn nông nghiệp với du lịch ở Lùng Thẩn và các xã trên địa bàn huyện Si Ma Cai, từ sau các lễ hội mận Tả van, lễ hội mùa hoa lê... Đặc biệt, ở Si Ma Cai cũng đã xuất hiện một số mô hình du lịch nông nghiệp như hộ anh Giàng Si Đon ở thôn Cán Chư Sử, xã Cán Cấu đã chuyển đổi đất trồng ngô của gia đình trồng 1,5ha hoa cúc bất tử và hoa cánh bướm, đã thu hút đông đảo khách du lịch đến tham quan, chụp ảnh dịp nghỉ lễ 30/4 và 1/5 năm nay. Hay như mô hình trồng hoa tam giác mạch của gia đình chàng trai Cư Seo Chô ở núi Tình, thị trấn Si Ma Cai. Không chỉ đầu tư trồng một cánh đồng tam giác mạch rộng bát ngát, Cư Seo Chô còn tạo hình nghệ thuật từ cánh hoa, làm thêm các điểm check-in, mở dịch vụ cho thuê trang phục truyền thống dân tộc Mông... cũng là một trong những cách làm hiệu quả trong việc phát triển du lịch nông nghiệp tại địa phương.

Chính sự năng động và mạnh dạn, sáng tạo trong cách nghĩ, cách làm, nhiều nông dân ở vùng biên giới Si Ma Cai đã phát triển các điểm du lịch dựa trên mô hình sản xuất nông nghiệp (cây ăn quả ôn đới, giống hoa bản địa...) kết hợp trải nghiệm sắc màu văn hóa đồng bào dân tộc thiểu số, mang lại nguồn thu nhập chính đáng cho gia đình. Đồng thời, từ những mô hình du lịch nông nghiệp đó, đã làm cho bức tranh vùng cao thêm nhiều gam màu tươi sáng, diện mạo nông thôn mang nhiều màu sắc tươi mới. Theo ông Nguyễn Trung Kiên, Phó Chủ tịch UBND huyện Si Ma Cai, trong thời gian tới, địa phương sẽ tập trung và huy động một số nguồn lực, trong đó có nguồn lực từ chương trình nông thôn mới, sẽ định hướng cho nông dân các xã có tiềm năng để xây dựng và phát triển các thế mạnh về nông nghiệp kết hợp du lịch sinh thái.

Đối với Lào Cai, nhất là các huyện biên giới như Mường Khương, Si Ma Cai, Bát Xát... những năm qua đã manh nha những mô hình du lịch nông nghiệp. Đơn cử như mô hình trải nghiệm vườn quýt ở Mường Khương, mô hình trải nghiệm mận Tả van và lê Tai-nung ở Si Ma Cai, Bát Xát... Mặc dù đã có những thành công bước đầu, nhưng để các mô hình du lịch nông nghiệp thực sự phát huy hiệu quả theo hướng bền vững, vẫn rất cần có sự nghiên cứu sâu hơn về lĩnh vực này đối với đặc thù của tỉnh miền núi Lào Cai, cũng như các địa bàn vùng biên giới, để có những giải pháp trúng và đúng trong việc thúc đẩy hướng phát triển kinh tế nông nghiệp trong tương lai.

Hoàng Linh