Đại tướng Võ Nguyễn Giáp thăm CANDVT tỉnh Quảng Bình năm 1964. Ảnh: Tư liệu

Bắt sống gián điệp

Năm 1956, trước yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ biên giới, bờ biển, các mục tiêu nội địa ở Quảng Bình và nhiều tỉnh, thành khác trên miền Bắc, lực lượng vũ trang ở Quảng Bình được tổ chức. Tiểu đoàn 929 thuộc Bộ Tư lệnh Liên khu IV, Tiểu đoàn 25 trực thuộc Tỉnh đội Quảng Bình và Công an Biên phòng trực thuộc Ty Công an tỉnh. Các đơn vị này làm nhiệm vụ bảo vệ biên giới, bờ biển và nội địa.

Ngày 16-6-1957, Bác Hồ đã về thăm quân và dân tỉnh Quảng Bình, Bác đã ân cần căn dặn: "Quảng Bình cùng với Vĩnh Linh ở tuyến đầu miền Bắc giáp với miền Nam, mọi việc làm tốt hay xấu của các cô, các chú ở đây đều có ảnh hưởng nhất định đến miền Nam, đều có ý nghĩa đến việc bảo vệ miền Bắc... Các cô, các chú phải chăm lo xây dựng lực lượng vũ trang".

Lời Bác dạy đã trở thành quyết tâm cho quân và dân tỉnh Quảng Bình. Năm 1958, các đơn vị thuộc Tiểu đoàn 929, 25 đã có những bước trưởng thành. Thời gian này, tổ chức phản động do Pháp lập ra từ năm 1949 bắt đầu nổi dậy hoạt động với tên gọi là đảng Cù Xuân. Những đối tượng trong tổ chức này là phần tử xấu, lạc hậu thuộc tầng lớp trên trong đồng bào dân tộc Vân Kiều, do tên Bót Ot, Nhung, Nhưa cầm đầu. Từ bên kia biên giới Lào, các đối tượng này bàn âm mưu quay về chống phá cách mạng.

Vào một đêm tối trời, tên Lai Thun theo đường 12 vượt biên xâm nhập Quảng Bình để điều tra, nắm tình hình bố phòng quân sự của ta. Hắn đã vượt qua biên giới vào sâu đến bản Bãi Dinh, thuộc huyện Tuyên Hóa và tìm cách bắt liên lạc với cơ sở cũ của địch cài lại. Tháng 5-1958, Đồn Công an Biên phòng Bãi Dinh đã tóm được Lai Thun.

Tháng 11-1958, Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ra Nghị quyết số 58/NQ-TW "Xây dựng lực lượng cảnh vệ bảo vệ biên cương và nội địa". 5 đồn CANDVT đầu tiên đứng chân trên biên giới đất liền tỉnh Quảng Bình đã được thành lập, tuyến biển thành lập 6 đồn CANDVT. Lực lượng bảo vệ mục tiêu nội địa là Đại đội 6. Đến năm 1959, lực lượng CANDVT tỉnh Quảng Bình được kiện toàn về tổ chức, biên chế và lập nhiều chiến công.

Lúc 23 giờ 30 phút, ngày 2-6-1961, nhân dân xã Lâm Trạch đang họp bàn chuyện sản xuất thì một chiếc bay lạ từ hướng Đông Bắc bay qua vùng trời. Khi qua làng khoảng 1km, chiếc máy bay bung 6 chiếc dù. Lệnh báo động được phát ra, lực lượng vũ trang phối hợp với dân quân địa phương lập tức truy đuổi.

Sau khi thị sát thực tế, đồng chí Hoàng Minh Thi, lúc đó là Tham mưu trưởng CANDVT đã tổ chức lực lượng truy lùng ở các dãy núi có các điểm cao 368, 100. Lực lượng CANDVT mang theo 4 chó nghiệp vụ lùng sục, Sư đoàn 325 của Quân đội được huy động đến bao vây và thực hành truy lùng theo đội hình cuốn chiếu. Đến 10 giờ sáng, ngày 4-6, Trung đội CANDVT do đồng chí Lê Bá Cương chỉ huy đã bắt được một tên biệt kích. Tên gián điệp tên Tuyến, bí số EC03, hắn khai toán gián điệp có 3 tên và một số hàng hóa.

Nhận định tình hình địch, Trung đội CANDVT triển khai lực lượng về phía Đông và bao vây các ngả đường đi Phú Mỹ, Động Đưng, Cây Lim. Tại đây, các chiến sĩ phát hiện 3 kiện hàng, một số trang bị và vũ khí cho biệt kích đã được chôn giấu. Nhận định toán gián điệp chưa thể đi xa, các chiến sĩ mở rộng vòng vây và bắt thêm 2 tên biệt kích. Đó là tên Thành - toán trưởng, bí danh ECO1 và tên Lý, nhân viên điện đài, mang bí số ECO2. Đây là toán biệt kích đầu tiên do Mỹ - ngụy tung ra Quảng Bình, nhưng đã bị tóm gọn.

Kế hoạch 24 giờ

Để đối phó với âm mưu mới của địch, theo chỉ đạo của Bộ Tư lệnh CANDVT, ngày 28-8-1961, Ban Chỉ huy CANDVT Quảng Bình tổ chức triển khai Kế hoạch 24 giờ bảo vệ biên giới, gồm: Vũ trang, trinh sát, kiểm soát hành chính. Kế hoạch này bắt đầu phát huy tác dụng, khi các toán gián điệp liên tục tìm cách xâm nhập vào địa bàn.

Đêm 14-6-1962, các toán gián điệp biệt kích của địch thay đổi, chuyến hướng về phương thức hoạt động. Ngoài việc tung các toán gián điệp biệt kích ra miền Bắc bằng đường không, đường bộ, Mỹ - ngụy còn thông qua đường biển bằng lực lượng biệt hải. Lực lượng này xâm nhập vào nội địa và tiến hành các hoạt động điều tra, phá hoại sự bố phòng quân sự, móc nối với cơ sở bí mật mà địch đã cài cắm từ trước. Thời gian này, tại các căn cứ biệt hải miền Nam, quân ngụy gấp rút đào tạo người nhái để tung ra miền Bắc.

Đêm 29, rạng ngày 30-6-1962, địch dùng thuyền máy chở một toán biệt kích gián điệp ra cửa sông Gianh, dùng xuồng cao su chở 16 tên biệt hải liều lĩnh đột nhập cảng Gianh. Toán biệt kích tìm cách đặt mìn, phá tàu của Hải quân. Đồn CANDVT Thanh Khê nhận được tin có gián điệp đã nhanh chóng triển khai lực lượng theo phương án hiệp đồng chiến đấu với Hải quân, dân quân huyện Bố Trạch, tự vệ ngư trường sông Gianh. Vòng vây trên bờ, dưới nước khép chặt bằng thế trận liên hoàn, những loạt súng nổ đanh thép đã tiêu diệt tại chỗ 3 tên địch. Ca nô chở toán biệt kích rút ra biển, nhưng vòng vây ngoài biển tiếp tục khép lại khi tàu Hải quân ta lao ra chặn đường gọi hàng. Bọn biệt kích chống trả quyết liệt và bị tàu Hải quân của ta húc chìm, bắt sống toàn bộ 13 tên.

Gián điệp bị CANDVT tỉnh Quảng Bình bắt giữ. Ảnh: Tư liệu

Thành công trong công tác chiến đấu tiêu diệt các toán gián điệp biệt kích người nhái của Mỹ - ngụy, lực lượng CANDVT đã rút ra bài học về công tác hiệp đồng chặt chẽ góp phần phát hiện và ngăn chặn hành động phá hoại của kẻ địch, đồng thời bắt sống và tiêu diệt địch. Để tăng cường công tác bảo vệ bờ biển, ngày 8-9-1962, Bộ Tư lệnh chính thức quyết định cho thành lập thêm Đồn CANDVT Hòa Luật để bảo vệ đoạn bờ biển từ điểm tiếp giáp Đồn CANDVT Cửa Thôn đến điểm tiếp giáp Đồn CANDVT Ngư Thủy.

Tháng 12-1962, địch tiếp tục cho thuyền máy lợi dụng đêm tối ra hoạt động tại khu vực giáp ranh giữa Hà Tĩnh - Quảng Bình. Một chiếc thuyền cao su chở 7 tên gián điệp biệt kích xâm nhập Khe Lũy với ý định đặt mìn phá cầu Khe Lũy nằm trên Quốc lộ 1. Cùng với hoạt động này, địch dùng kế nghi binh, cho một bộ phận vượt Đèo Ngang vào bắt liên lạc với bọn phản động ở nhà thờ Hướng Phương, xã Quảng Phương, huyện Quảng Trạch. Ý đồ của địch là điểm giáp ranh nên ta rất dễ sơ hở trong công tác bảo vệ.

Tại đèo Ngang, toán biệt kích vừa xâm nhập đã bị CANDVT Đồn Roòn cùng dân quân xã Cảnh Dương, huyện Quảng Trạch, Đồn CANDVT Đèo Ngang cùng một phân đội cơ động CANDVT Hà Tĩnh và dân quân xã bao vây. Ròng rã suốt 5 ngày, toán biệt kích 7 tên do Lê Khoái cầm đầu đã bị bắt gọn tại xã Cảnh Dương.

Suốt những năm sau này, nhiều toán biệt kích khác của Mỹ - ngụy tung ra Quảng Bình đều bị bắt sống hoặc tiêu diệt. Quảng Bình trở thành chiến tuyến vững chắc ngăn sự phá hoại của kẻ thù tung ra miền Bắc.