Ngày ấy, Chi khu Long Khốt là một trong những cứ điểm quan trọng của chế độ Mỹ - ngụy nhằm ngăn chặn hướng tiến công của lực lượng vũ trang ta từ biên giới Campuchia vào quận lị Tuyên Bình. Ngay từ thời chế độ Ngô Đình Diệm, địch đã cho xây dựng nơi đây thành một “pháo đài chống cộng vùng biên". Trung đoàn 174, Sư đoàn 5 được giao mũi chủ công tiêu diệt Chi khu Long Khốt, khai thông hành lang biên giới, giải phóng toàn bộ tỉnh Kiến Tường, Long An làm bàn đạp tiến tới giải phóng các tỉnh miền Tây.

Đã có nhiều trận chiến đấu ác liệt diễn ra xung quanh khu vực Chi khu Long Khốt. Nhưng nổi bật hơn cả vẫn là hai trận lớn: Tháng 6/1972 và tháng 4/1974. Rút kinh nghiệm trận thứ nhất, tháng 4/1974, Trung đoàn 174 với sự phối thuộc của các đơn vị tiến công tiêu diệt địch, phá hủy toàn bộ hệ thống hầm hào công sự, vũ khí trang bị, làm chủ hoàn toàn Chi khu Long Khốt.

Chiến tranh bảo vệ bảo vệ biên giới Tây Nam nổ ra, Long Khốt lại là mục tiêu tiến công điên cuồng của bọn Pol Pot-Ieng Sary. Trải qua 43 ngày đêm kiên cường chiến đấu (từ ngày 14/1/1978 đến 27/2/1978), cán bộ, chiến sĩ Đồn Công an nhân dân vũ trang Long Khốt (nay là Đồn Biên phòng Long Khốt) đã đánh 49 trận, giữ vững từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc. Ngày 20/12/1979, Đồn Biên phòng Long Khốt vinh dự được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Năm 2009, vào dịp sinh nhật Bác Hồ (19/5), Ban Liên lạc truyền thống Trung đoàn 174 phối hợp với Bộ Chỉ huy BĐBP Long An và chính quyền địa phương vận động xây dựng ngôi đền thờ liệt sĩ tại Long Khốt. Năm 1997, UBND tỉnh Long An công nhận nơi đây là Di tích lịch sử cấp tỉnh. Năm 2020, khu vực Đồn Long Khốt được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

Câu chuyện của những người cựu chiến binh năm xưa chợt quay về hiện tại khi cơn mưa đầu mùa bất chợt tạnh cũng nhanh như khi ào đến. Bầu trời trở lại trong xanh và cái nắng oi nồng cuối mùa khô bỗng trở nên dịu mát. Ai nấy đều thở phào nhẹ nhõm. Đại tá, nhà thơ Trần Thế Tuyển, nguyên Tổng Biên tập Báo Sài Gòn giải phóng, hiện là Chủ tịch Hội Hỗ trợ gia đình liệt sĩ thành phố Hồ Chí Minh, giọng thâm trầm nhưng chẳng kém phần dí dỏm: “Đồng đội gọi mưa để chào đón chúng ta về đó, các đồng chí ạ!”.

Tâm trí tôi còn nhớ như in bài văn khấn của ông trong lễ thả hoa đăng từ nhiều năm về trước. Vẫn giọng trầm hùng, hào sảng của người dân miền biển Hải Hậu, Nam Định, trải qua biết bao nhiêu sương gió chiến tranh, ông cầu mong anh linh đồng đội phù hộ để những người còn sống xây dựng thành công Khu di tích lịch sử Khu vực Đồn Long Khốt xứng tầm với sự hi sinh to lớn của các anh hùng liệt sĩ, sánh ngang với Truông Bồn, Khe Sanh, Đường 9 hay Ngã ba Đồng Lộc...

Khởi nguồn tự phát từ tấm lòng của người dân xã Thái Bình Trung và cán bộ, chiến sĩ BĐBP trong các dịp lễ, Tết, rất nhiều năm về trước, từ 15 năm trở lại đây, lễ giỗ các anh hùng, liệt sĩ trong Khu di tích lịch sử khu vực Đồn Long Khốt đã chính thức trở thành sự kiện văn hóa tâm linh của chính quyền và nhân dân trong toàn tỉnh Long An và của những cựu chiến binh, không riêng Sư đoàn 5 mà của tất cả những ai đã từng một thời sống, chiến đấu trên mảnh đất Long An “Trung dũng, kiên cường, toàn dân đánh giặc”. Hàng ngàn người chẳng quản ngại đường xá xa xôi, tuổi cao, sức yếu, đã trở lại chiến trường xưa trong ngày trọng đại này.

Đặc biệt, trong dịp 19/5 hằng năm, những hộ dân xung quanh khu vực đền thờ cùng anh em BĐBP cùng phát tâm thành chuẩn bị hương hoa, nấu xôi gà, heo quay, cá lóc nướng cùng những sản vật địa phương dâng cúng các anh hùng liệt sĩ rồi cùng nhau thụ lộc ngay dưới sân đền “cho ấm lòng những người chiến sĩ”.

Buổi tối “tiên thường” theo phong tục địa phương hằng năm, lễ thả hoa đăng trên dòng sông Long Khốt được diễn ra vừa trang nghiêm với nghi thức được thực hiện bởi những người lính trẻ chỉnh tề quân phục, vừa truyền thống tâm linh với sự thực hành lễ cầu siêu của các vị sư thầy thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Long An.

Khi tiếng chuông đền ngân lên trong khói nhang và khói sương chiều bảng lảng, một bè hoa thắm tươi, bao bọc xung quanh bởi ánh sáng rực rỡ của hàng trăm ngọn nến được thả xuống dòng sông. Ánh sáng giao hòa cùng nhau, kết nên một dải mây hồng nối liền dòng sông và bầu trời đêm cao vút. Những người có mặt trong buổi lễ, tuần tự trong yên lặng thành kính dâng lên một đài sen lung linh đủ các sắc màu. Họ xếp thành vòng tròn, chậm rãi thả những đài hoa đăng xuống lòng sông đã đi vào huyền thoại. Tôi bỗng nghe đôi câu đối của nhà thơ Trần Thế Tuyển vang lên từ đền thờ liệt sĩ Long Khốt: “Thân ngã xuống thành đất đai Tổ quốc/Hồn bay lên hóa linh khí Quốc gia”.

Một cơn gió mát lành thoang thoảng mùi trầm hương đưa tất cả nhẹ nhàng trôi ra giữa dòng sông. Cảnh tượng thiêng liêng bao trùm khắp không gian Long Khốt. Ánh sáng tỏa ra từ bè hoa bỗng chuyển thành bảy sắc cầu vồng. Thấp thoáng giữa những đám lục bình đang lững lờ trôi về từ bên kia biên giới, hoa đăng ẩn hiện khi tỏ khi mờ. Hàng ngàn tia sáng từ dưới đáy sông hắt lên lấp lánh, lung linh...

Nguyễn Hội