Biên phòng - Trong thời điểm mà áp lực phải tái phục hồi kinh tế, xã hội, song song với đẩy lùi dịch Covid-19, nhiều địa phương đã chọn du lịch là hoạt động nòng cốt để đưa đời sống trở lại bình thường. Đây cũng là thời điểm các mô hình du lịch mới có cơ hội ra mắt, chiếm lĩnh và dẫn dắt cộng đồng du lịch theo trào lưu mới.
Khái niệm du lịch có trách nhiệm không phải đến bây giờ mới được nhắc đến như một trào lưu mới. Nhưng đứng trước vấn đề toàn cầu là đại dịch Covid-19 chưa hoàn toàn được đẩy lùi, thì du lịch có trách nhiệm trở thành điều kiện tiên quyết để các hoạt động xê dịch diễn ra trong vòng kiểm soát.
Người đi du lịch có trách nhiệm là người buộc phải tự ý thức tuân thủ, đã tiêm đủ 2 mũi vaccine phòng, chống dịch Covid-19, đi du lịch nhóm nhỏ, quy mô gia đình, bạn bè thân quen, tránh tiếp xúc với người địa phương, đeo khẩu trang và mọi hoạt động tiếp xúc đều phải tuân thủ 5K. Du lịch có trách nhiệm phụ thuộc vào ý thức tự giác của cộng đồng, chống lại những hành vi phủ quyết quy ước của cộng đồng, hậu quả có thể làm ảnh hưởng và thiệt hại đến nhiều người, đến nơi mình đến du lịch cũng như toàn bộ hệ thống dịch vụ phục vụ.
Anh Mạnh Hải, một trưởng nhóm quản lý kinh doanh du lịch lữ hành tại Lào Cai cho biết: “Trước đây, chúng tôi tổ chức hoạt động du lịch đề cao du lịch trách nhiệm, khuyến khích người đi du lịch có ý thức bảo vệ môi trường và tôn trọng văn hóa địa phương. Có những tour đặc biệt, chúng tôi tổ chức khám phá văn hóa đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống tại địa phương, trong đó, có những hoạt động như tham gia lễ hội, ẩm thực, khám phá bản làng, đình chùa, nơi thờ tự của người dân tộc thiểu số thì bắt buộc khách du lịch phải tuân thủ điều khoản trách nhiệm tôn trọng văn hóa bản địa. Khi tiếp cận với du lịch ở thời kỳ phòng, chống dịch Covid-19 thì trách nhiệm phòng dịch để giảm thiểu rủi ro cho cả người tổ chức cũng như người đi du lịch phải được đặt lên hàng đầu”.
Du lịch có trách nhiệm là khởi đầu của du lịch bền vững, đề cao an toàn tại các điểm đến, tối đa hóa lợi ích kinh tế, xã hội, giảm tác hại môi trường và bảo vệ văn hóa truyền thống. Sự bình đẳng cho các chủ thể du lịch được xác định là mục tiêu của du lịch có trách nhiệm. Sự bắt tay vào kiến thiết, triển khai mô hình du lịch trách nhiệm đã giúp cho việc hình thành các cộng đồng du lịch rất nổi tiếng như: Mô hình du lịch bản làng, cả bản làm du lịch sinh thái, văn hóa như Làng Sin Suối Hồ (Lai Châu), Làng người Tày Thái Hải (Thái Nguyên), Làng người Thái Mai Châu (Hòa Bình), Làng người Mông Hua Tạt (Mộc Châu, Sơn La), Làng người Mông Đà Bắc (Hòa Bình)...
Ở những nơi này, mô hình du lịch có trách nhiệm đã giúp tăng trưởng kinh tế, giữ toàn vẹn môi trường, tạo ra công bằng xã hội, khuyến khích người địa phương tự tạo ra công ăn việc làm cho chính mình và gia đình, tạo nên các sản phẩm du lịch có chất lượng, tôn lên vẻ đẹp cảnh quan và có giá trị trải nghiệm cao, có hàm lượng văn hóa tốt.
Khi phòng, chống dịch Covid-19 trở thành ưu tiên hàng đầu, thì du lịch có trách nhiệm không chỉ bao gồm trách nhiệm kinh tế, trách nhiệm bảo vệ môi trường và bảo vệ văn hóa, mà phải là tuân thủ nguyên tắc phòng, chống dịch. Trước đó, ở các vùng du lịch chuyên nghiệp đã từng có mô hình du lịch trách nhiệm như Y Tý (Lào Cai), Mai Châu (Hòa Bình), Mộc Châu (Sơn La)... thì thêm một tầng ý thức, trách nhiệm về bảo đảm dịch tễ là điều kiện không khó.
Những nơi này càng dễ dàng tái hoạt động du lịch trở lại, dễ bề kiểm soát hơn so với các thành phố xen kẽ nhiều dân cư và nhiều mô hình du lịch tự phát. Trải qua một đợt giãn cách khá dài, hoạt động du lịch tại Việt Nam trở lại khá tự nhiên, nhu cầu du lịch tăng nhẹ, đưa ra khái niệm du lịch có trách nhiệm tại thời điểm này là phù hợp để điều chỉnh toàn bộ hoạt động du lịch trở nên quy củ, an toàn, bền vững.
Môi trường du lịch lành mạnh thường tạo ra các giá trị lành mạnh. Mục tiêu vì người nghèo, vì sự phát triển của cộng đồng các dân tộc thiểu số, du lịch có trách nhiệm dần đưa đúng họ về vị trí của chủ thể du lịch. Ai cũng có cơ hội làm giàu, nếu vùng cư trú của mình trở thành điểm đến lý tưởng cho du lịch. Ngược lại, số lượng lao động tại các địa phương chuyển dịch dần sang làm dịch vụ du lịch, cũng tạo ra sức ép khiến hoạt động du lịch buộc phải trở lại bình thường, nhanh nhất có thể. Xu thế phát triển sẽ chọn lựa những điểm đến an toàn, thân thiện, môi trường trong lành và độ an toàn cao.
Mặt khác, trách nhiệm trong du lịch dần trở thành khái niệm đối với toàn ngành du lịch, không chỉ người dân mà địa phương, các cấp, các ngành quản lý xã hội cũng phải tuân thủ mục tiêu này. Người đi du lịch dần có xu hướng lựa chọn các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ có trách nhiệm đóng góp với địa phương, tôn trọng văn hóa truyền thống của dân tộc thiểu số, làm giàu thêm đời sống tinh thần và tạo ra thu nhập cho nhiều lao động địa phương.
Một khái niệm mới về du lịch trách nhiệm là an toàn phòng, chống dịch bệnh và minh bạch dịch tễ đang tiến vào hoạt động du lịch một cách tự nhiên.
Thúy Hằng