Hình ảnh đầu tiên in dấu trong tâm trí chúng tôi là khu tưởng niệm các Anh hùng, liệt sĩ đã anh dũng hy sinh để bảo vệ bờ cõi biên cương ở bên cạnh đồn. Phía trước cổng đồn là văn bia trấn ải khắc 5 câu thơ nổi tiếng khẳng định chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc: "Nguyên thần được giao sứ mệnh giữ núi non. Núi nam bốn cõi đã quy định trong sách trời. Nghìn nghìn mặt trời, mặt trăng linh thiêng và ứng nghiệm (điều đó). (Có) rồng phượng tuyệt vời bảo vệ an nguy Tổ quốc. Đất Việt Nam yên bình nhất là ở đây".

Đồn Công an nhân dân vũ trang Pha Long (nay là Đồn BP Pha Long) được thành lập vào ngày 19/5/1959, chỉ với 9 cán bộ, chiến sĩ phụ trách 8 xã, trong đó có 6 xã biên giới. Trải qua 65 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, tập thể cán bộ, chiến sĩ Đồn BP Pha Long luôn phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, không ngừng xây dựng đơn vị từ chỗ nghèo nàn về cơ sở vật chất, trang thiết bị thiếu thốn, trở thành đơn vị chính quy, vững mạnh toàn diện, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia.

Cuộc trò chuyện thân tình với những cán bộ của đơn vị ngay dưới tán cây xanh trong khuôn viên đơn vị mang lại cho chúng tôi những cảm nhận sâu sắc hơn về bản lĩnh, ý chí quyết tâm của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ của đơn vị, đặc biệt là trong những lúc gian nguy nhất. Nhớ lại những ngày đầu thành lập, địa bàn đơn vị đóng quân còn nhiều khó khăn lại là sào huyệt gây hoạt động phỉ của đế quốc thực dân, cán bộ, chiến sĩ của Đồn BP Pha Long đã đoàn kết vượt qua mọi khó khăn trở ngại, gắn bó máu thịt với nhân dân ra sức đấu tranh bảo vệ biên giới lãnh thổ.

Qua các giai đoạn cách mạng, Đồn BP Pha Long đã lập nhiều thành tích và chiến công xuất sắc. Có thể kể đến tinh thần chiến đấu anh dũng của tập thể đơn vị trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới tháng 2/1979. Cuốn lịch sử của đơn vị còn ghi rõ: “Từ sáng ngày 17 đến đêm 20/2/1979, trong thế bị cô lập, mặc dù quân số ít hơn nhiều lần nhưng cán bộ, chiến sĩ Đồn BP Pha Long vẫn kiên cường bám trụ, lập lên kỳ tích đánh bật 5 đợt tiến công với 20 lần quân địch dùng hỏa lực mạnh đánh vào đồn, tiêu diệt hàng trăm quân địch, thu nhiều vũ khí các loại. Đồn BP Pha Long bị rơi vào thế cô lập. Trong hoàn cảnh đó, mặc dù quân số ít hơn nhiều lần, nhưng cán bộ, chiến sĩ Đồn BP Pha Long vẫn kiên cường bám trụ, lập nên một kỳ tích, đánh bật 19 đợt xung phong của địch, trụ vững 4 ngày, tiêu diệt gần 800 tên địch. Đêm 20/2, do hết đạn chiến đấu, quân ta đã rút khỏi đồn. Hơn 26 chiến sĩ của đồn anh dũng hy sinh".

Trong những ngày chiến đấu ác liệt đó, Thượng úy, Đồn phó Nguyễn Anh Đức đã lên chốt, đi sát các khẩu đội cối, đại liên, chỉ huy các tổ chiến đấu đánh bật nhiều đợt xung phong của địch. Ngày 18/2/1979, anh trở về đồn chỉ huy đơn vị chiến đấu phòng ngự và đã anh dũng hy sinh, khi đợt tấn công cuối cùng trong ngày của địch bị đập tan. Đảng viên Lê Khắc Xuân, từ khi mở màn trận đánh lúc 5 giờ sáng, ngày 17, đến phút cuối cùng rời trận địa lúc 21 giờ 30 phút, ngày 20/2/1979, anh đã 5 lần nhận nhiệm vụ đột xuất băng mình qua lửa đạn, chiến đấu hết sức ngoan cường. Còn Thượng úy Trần Xuân Ngọc, Chính trị viên - Bí thư Chi bộ đồn đã trở thành linh hồn của cuộc chiến đấu quật cường trên "pháo đài" Pha Long. Ông đã chỉ huy, khích lệ anh em chiến đấu, kiên quyết không rời vị trí.

Trong 4 ngày đánh địch, trong số các bức điện của Đồn Pha Long đánh đi có 2 bức điện rất xúc động, đó là bức điện đánh đi trưa ngày 18/2/1979 có nội dung: “Đồn Pha Long bị bao vây, địch đã chiếm hết các chốt của ta, lực lượng thương vong nhiều, nhưng anh em chúng tôi còn lại kiên quyết không rời vị trí chiến đấu, dù còn một người cũng chiến đấu” và bức điện thứ hai được Ban Chỉ huy đồn đánh đi lúc 11 giờ, ngày 19/2/1979 có nội dung: “Chúng tôi đã chiến đấu hết đạn. Xin vĩnh biệt các đồng chí!”.

Trong cuộc chiếu đấu anh dũng này, Đồn BP Pha Long đã được Nhà nước trao tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Sau chiến sự biên giới, cán bộ, chiến sĩ Đồn BP Pha Long tiếp tục bám trụ cùng nhân dân các dân tộc biên giới kiên trì bền bỉ đấu tranh chống xâm canh, xâm cư, chống chiến tranh tâm lý, chống gián điệp biệt kích. Đơn vị còn tích cực giúp đỡ nhân dân lao động sản xuất, xóa đói giảm nghèo, vận động nhân dân xóa bỏ hủ tục... Đặc biệt, đơn vị đã tích cực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền các địa phương thực hiện các giải pháp về nâng cao sức chiến đấu của các tổ chức Đảng, chính quyền và các đoàn thể chính trị-xã hội. Do lập được nhiều thành tích, ngày 23/11/2012, Đồn BP Pha Long được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân lần thứ hai.

Phát huy truyền thống anh hùng, vì nước quên thân, vì dân phục vụ, trong những năm gần đây, Đồn BP Pha Long tiếp tục xây dựng, củng cố “thế trận lòng dân” vững mạnh nơi biên giới thông qua việc triển khai các mô hình, hoạt động có ý nghĩa như bò giống cho người nghèo, “Nâng bước em tới trường - Con nuôi đồn BP”, “Mái ấm cho người nghèo nơi biên giới”, “Xuân BP ấm lòng dân bản”... Đồng thời, phối hợp hiệu quả với lực lượng bảo vệ biên giới nước bạn xây dựng đường biên giới hòa bình, hữu nghị; tích cực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền 2 xã biên giới Pha Long và Tả Ngải Chồ xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh.

Cùng Thiếu tá Phạm Văn Tưởng - Chính trị viên phó Đồn BP Pha Long, chúng tôi tới nhà anh Vàng Seo Chứ (thôn Mao Chóa Sủ, xã Tả Ngải Chồ) khi trời đã chuyển về chiều. Anh Chứ lập gia đình năm 2016, đến năm 2018, hai vợ chồng anh tách ra ở riêng. Hai vợ chồng trẻ, vốn liếng chưa có lại sinh 3 con liên tục nên vợ chồng anh luôn rơi vào cảnh túng thiếu. Biết được hoàn cảnh khó khăn của anh Chứ, Đồn BP Pha Long đã hỗ trợ cho gia đình anh lợn giống để làm sinh kế. Anh Chứ cho biết, từ “món quà” của Đồn BP Pha Long và được sự động viên, khích lệ của các cán bộ BP, anh đã mạnh dạn mua thêm con giống gây đàn. Đến giờ, trong chuồng nhà anh Chứ có 7 con lợn. Từ ngày nuôi lợn, dù vất vả hơn nhưng vợ chồng anh Chứ luôn phấn khởi. Anh Chứ giãi bày: “Hằng ngày, tôi đều dậy sớm, lên rừng lấy rau về nấu cho lợn. Nhìn thấy đàn lợn lớn từng ngày, tôi rất mừng vì đó chính là của ăn, của để. Vất vả một chút nhưng tôi sẽ cố gắng để cho con cái đi học đầy đủ, không khổ như mình”.

Năm 2003, anh Chứ mạnh dạn vay vốn Ngân hàng Chính sách xã hội mua khoảng 4.000 cây sa nhân giống về trồng. “Khoảng 3-4 năm nữa, khu rừng trồng sa nhân sẽ cho thu nhập. Cùng với nguồn thu từ đàn lợn, tôi hy vọng sẽ sớm thoát khỏi cảnh nghèo khổ, có tiền sắm sửa đồ đạc trong nhà và cho con cái ăn học đầy đủ”. Niềm hy vọng của anh Chứ cũng chính là mục đích hướng đến của những người lính Đồn BP Pha Long trong suốt những năm qua.

Bích Nguyên