Đoàn Thanh tra của Ủy ban Châu Âu (EC) sắp đến Việt Nam để kiểm tra lần thứ 4. Dù EC có gỡ “thẻ vàng” đối với thủy sản Việt Nam hay chưa thì chúng ta đã và đang quyết liệt chống khai thác IUU vì sự phát triển bền vững của ngành thủy sản và trách nhiệm, nghĩa vụ quốc tế.

Thời gian qua, các bộ, ngành, địa phương đã tích cực vào cuộc, các lực lượng chức năng đã tăng cường kiểm tra, thực thi pháp luật chống khai thác IUU. Nhờ đó, chúng ta đạt được một số kết quả tích cực, thể hiện qua việc củng cố hành lang pháp lý, hoàn thiện thể chế, tăng cường quản lý tàu cá phù hợp tình hình mỗi địa phương; kiểm soát chặt chẽ việc khai thác ngoài khơi, quyết liệt xử lý các hành vi vi phạm trên biển.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đến nay, 97,65% tàu cá có chiều dài từ 15 m trở lên (28.797/29.489 tàu cá) lắp đặt thiết bị giám sát hành trình (VMS). Số lượng tàu cá chưa lắp đặt thiết bị VMS đã được các địa phương lập danh sách để theo dõi, quản lý.

Tàu cá Việt Nam khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài đã giảm đáng kể. Từ năm 2020 đến nay, các lực lượng thực thi pháp luật trên biển đã xử phạt hơn 4.000 vụ việc vi phạm trong khai thác hải sản với số tiền trên 110 tỷ đồng. Việc thực hiện kiểm soát sản phẩm thủy sản nhập khẩu theo quy định của Hiệp định về Biện pháp quốc gia có cảng (PSMA) đã có sự cải thiện tốt hơn so trước.

Đặc biệt, 26/28 tỉnh, thành phố ven biển thực hiện xong việc rà soát, kiểm kê toàn bộ tàu cá hiện có tại địa phương, cập nhật dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia VNFishbase, xác định hạn ngạch khai thác thủy sản tại vùng biển ven bờ và vùng lộng theo quy định của Luật Thủy sản. Đến tháng 12/2022, cả nước có 86.820 tàu cá có chiều dài từ 6 m trở lên (giảm 9.789 chiếc so năm 2019); trong đó có 30.091 tàu cá có chiều dài từ 15 m (giảm 1.206 chiếc so năm 2019)...

Tuy nhiên, tình trạng khai thác IUU vẫn chưa chấm dứt hoàn toàn. Công tác thực thi pháp luật, xử phạt các hành vi khai thác IUU tại một số địa phương còn hạn chế và thiếu đồng bộ. Số lượng tàu cá còn lớn dẫn đến cường lực khai thác chưa cân bằng với trữ lượng nguồn lợi thủy sản; việc đăng ký tàu cá, cấp Giấy phép khai thác thủy sản chưa hoàn thành đúng tiến độ; tình trạng tàu cá mất tín hiệu kết nối dài ngày tỷ lệ còn cao...

Các chuyên gia cảnh báo, trữ lượng trung bình nguồn lợi hải sản ở vùng biển Việt Nam ước tính khoảng 3,95 triệu tấn/năm, trong khi sản lượng khai thác năm 2022 khoảng 3,68 triệu tấn, vượt quá giới hạn cho phép khai thác.

Nếu không cấu trúc lại ngành thủy sản, không đẩy mạnh nuôi trồng thủy sản và giảm được đội tàu khai thác, đánh bắt tự nhiên, tài nguyên thủy sản và tính đa dạng sinh học trên vùng biển nước ta sẽ bị suy giảm nhanh chóng.

Vấn đề này đòi hỏi UBND các tỉnh, thành phố ven biển cần đẩy mạnh công tác quy hoạch về không gian biển, qui hoạch vùng nuôi trồng và chế biến hải sản; tạo công ăn việc làm, sinh kế ổn định, lâu dài cho người dân.

Để đạt được mục tiêu gỡ “thẻ vàng” cho ngành thủy sản, các địa phương và mỗi người dân phải xác định chống khai thác IUU chính là vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích của người dân. Qua đó, nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên biển, khai thác hiệu quả nhưng bền vững; kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế biển với bảo vệ chủ quyền biển đảo của đất nước, tôn trọng luật pháp quốc tế.

Các bộ, ngành, lực lượng chức năng cần tiếp tục thực hiện các biện pháp mạnh, kiên quyết không để xảy ra tàu cá Việt Nam khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, chấm dứt khai thác IUU.

Thanh Thảo