Những tấm phiếu lịch sử

Đã ngoài 80 tuổi nhưng ông Hồ Ca Đưng vẫn khỏe mạnh, trí nhớ cũng vô cùng minh mẫn, nhất là khi nhắc lại “chuyện ngày xưa”. Thực ra, những câu chuyện kể về khoảng thời gian tham gia cách mạng của ông Đưng đến nay đều không còn giấy tờ gì chứng minh nên ông không được hưởng khoản trợ cấp như những người khác. Tuy nhiên, những người cùng thời với ông Đưng hiện sinh sống ở A Vao và các vùng lân cận đều có thể xác nhận vì: “Khi đó, tôi và nhiều người đã thấy ông Đưng gùi hàng, chiến đấu ở Khe Sanh. Ở đây cũng nhiều người tham gia phục vụ cách mạng, được cấp giấy chứng nhận nhưng vì nhà cháy rồi thời gian qua lâu rồi, không lưu giữ được giấy tờ” - ông Hồ Mơn, người có uy tín ở thôn Pa Ling cho biết.

Câu chuyện trở nên đặc biệt thú vị khi ông Hồ Ca Đưng mang ra chiếc túi đựng giấy tờ của gia đình để cho chúng tôi xem “báu vật” của mình là những tờ giấy biên nhận đóng góp lương thực, thực phẩm cho chính quyền cách mạng trong thời gian kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Ông Đưng bảo, năm 2006, khi ấy gia đình còn đang ở Lào thì nhà cháy, bỏ mặc huân, huy chương trong kháng chiến, giấy chứng nhận liệt sĩ, ông lao vào lửa để lấy túi đựng những giấy tờ này. Những mẩu giấy nhỏ gọn được cụ Vỗ Hing - bố ông Đưng xem là di sản quý báu để lại cho các con. “Bố mẹ dặn cất cho kỹ càng, khi thống nhất thì đưa cho Nhà nước xem”. Sau vụ cháy, ông Đưng cùng gia đình từ Lào trở về thôn Pa Ling, xã A Vao sinh sống, đến năm 2019 thì được cấp quốc tịch Việt Nam.

Ông Hồ Ca Đưng bảo rằng, gia đình ông có 4 anh em trai, trong đó, 2 người đi bộ đội địa phương, 2 người tham gia du kích. Các con đi bộ đội, bố mẹ ông ở nhà sản xuất, đóng góp lương thảo cho chính quyền cách mạng. Khi đó, gia đình cụ Vỗ Hing có “nương rẫy nhiều, trồng hái được nhiều nên luôn sẵn sàng đóng góp lúa gạo, sắn... nuôi quân, ủng hộ kháng chiến”. Mỗi lần các đơn vị tiếp nhận đều ghi giấy cho gia đình. Các giấy biên nhận, phiếu thu ghi mốc thời gian từ năm 1960 đến năm 1971. Có tờ ghi chữ viết tay: “Tôi nhận 3 chặt muối, ngày 31-8-61”, “Tôi ban cung cấp công trường có nhận số gạo của thôn Prin C 28 thùng, hai mươi tám thùng. Vậy tôi làm biên lai nhận cho Vỗ Hing sau này tiện bề thanh toán, ngày 24-1-62”, “Ban vận động có nhận của khu vực Prin C 17 chặt và một con heo. Số gạo ủng hộ ủy ban kháng chiến Hướng Hóa”. “Tôi Huỳnh Tấn Dũng, Đoàn 6 có nhận số sắn nuôi quân cho bộ đội là 100 gốc (một trăm gốc), ngày 23-12-69”.

Ngoài rất nhiều tờ viết tay không theo mẫu thì trong số này, có nhiều tờ in theo mẫu ghi với tiêu đề “biên lai” hoặc “phiếu thu”, ghi rõ số lượng gạo nhận kèm ngày tháng, có đóng dấu hoặc chữ ký. Ngoài số lượng, chủng loại đóng góp, ngày tháng, tên của người đóng góp và người nhận, các tờ biên nhận còn có ghi rõ “khoản đóng góp quỹ cách mạng”, “đóng góp nuôi quân”, “bị chú chưa giả tiền”. Có những tờ viết tay nhưng có dấu tròn đỏ còn rõ chữ “Tiểu đoàn 364”. Sau 50 năm trải qua lửa đạn trong chiến tranh, nhà cháy khi hòa bình, nhưng ông Hồ Ca Đưng vẫn giữ những tấm phiếu viết tay ghi lại đóng góp của gia đình cho kháng chiến. Những mẩu giấy nhỏ gọn trong lòng bàn tay đã úa vàng, nhàu nát, ố màu thời gian nhưng vẫn vẹn nguyên như tấm lòng sắt son của người Pa Cô với cách mạng.

Đang làm hồ sơ ghi nhận chế độ

Mang câu chuyện về tấm phiếu biên nhận của ông Hồ Ca Đưng trao đổi với bà Hồ Thị Thanh Tâm, Bí thư Đảng ủy xã A Vao với mong muốn được chi trả. Bà Tâm cho biết, trước đây, chính quyền đã thực hiện thống kê, rà soát để chi trả cho các hộ dân đã có những đóng góp cho cách mạng trong thời gian kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Những người có giấy tờ đều đã được nhận đầy đủ. Năm 2019, ông Hồ Ca Đưng nhập quốc tịch Việt Nam thì việc chi trả đã tiến hành xong. Năm 2023, công chức xã A Vao đã ghi nhận các tấm phiếu đóng góp của ông Đưng và có văn bản gửi đến Phòng Lao động, Thương binh và Xã hội huyện Đakrông để có hình thức ghi nhận đóng góp của gia đình ông. “Phòng đang nghiên cứu để hỗ trợ trở lại gia đình ông những gì đã đóng góp theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, việc thực hiện chủ trương của Nhà nước đã kết thúc từ lâu, nay chỉ còn một mình gia đình ông Hồ Ca Đưng nên cũng rất khó” - bà Tâm thông tin.

Sau khi nhập quốc tịch Việt Nam, ông Hồ Ca Đưng được chính quyền địa phương cấp đất và tạo điều kiện làm giấy tờ tùy thân để hưởng các chế độ chính sách cho hộ nghèo. Bên cạnh đó, gia đình ông Đưng là một trong những hộ được Đồn Biên phòng A Vao nhận đỡ đầu, có nhiều hoạt động giúp đỡ để phát triển kinh tế gia đình với các mô hình trồng chuối, dứa và bời lời. Hiện nay, ông Đưng có 4 tấm rẫy sắn, 3 tấm trồng chuối, 2 tấm trồng dứa và một tấm trồng cây bời lời. Mỗi năm, gia đình ông Đưng thu nhập 20 triệu đồng từ nương rẫy.

Từ năm 2018 tới nay, bà Nguyễn Khoa Kim Bội (nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Thừa Thiên Huế, nguyên đại biểu Quốc hội khóa IX) vẫn giữ mối liên hệ với gia đình ông Hồ Ca Đưng. Bà Bội cho biết, tháng 9/1968, bà được Huyện ủy Phong Điền cho lên rừng theo chủ trương của Khu ủy Thừa Thiên Huế để bồi dưỡng, học tập. Bà Bội đã về Prin C và ở nhà ông Đưng để “cùng ăn, cùng ở, cùng làm”. Trong thời gian đó, bà bị sốt rét và được gia đình ông Đưng cưu mang. Sau này, bà Bội nhiều lần tìm lại gia đình ông Đưng nhưng không được. Năm 2018, thông qua Đồn Biên phòng A Vao, bà Bội đã tìm lại được ông Đưng. Nhớ ơn sự bao bọc của gia đình, bà Bội thường xuyên gửi tiền để nhờ những người lính Biên phòng mua lương thực, thực phẩm cho ông Đưng. Câu chuyện thấm đẫm ân tình khiến chúng tôi ai nấy nghe xong cũng cay cay sống mũi và mong ngóng hơn những tấm phiếu đóng góp cho cách mạng của ông sớm được chi trả.

Với bản chất thật thà và luôn vì người khác, ông Hồ Ca Đưng tâm sự rằng, việc gìn giữ các phiếu thu là vì di nguyện của bố mẹ. Việc được Nhà nước hoàn trả cho những đóng góp của gia đình trước đây hay không, khi nào thì ông cũng chưa rõ, còn giờ vẫn chăm chỉ lao động, là công dân gương mẫu của vùng đất Pa Ling.

Trúc Hà