Theo những già làng của bộ tộc Hamer kể lại, từ “Hamer” có nghĩa là “những người sống giữa núi và đá”. Ngày nay, bộ tộc Hamer sống trong các trang trại gồm nhiều gia đình sống cùng nhau. Các gia đình sống trong các lều xếp thành vòng tròn, xung quanh là các trại gia súc. Khi dựng lều, giường cho phụ nữ và trẻ nhỏ được đóng trước; lều được dựng với các cột đóng trên mặt đất theo hình tròn. Mái lều được lợp bằng lá tranh vào mùa khô và trải bạt vào mùa mưa. Đàn ông thường ngủ ở các lều gần trại gia súc.

Hầu hết các cánh đồng trồng lúa, vừng, đậu của người Hamer đều được thu hoạch vào đầu mùa mưa, trước khi họ lên đường trong hành trình du mục hằng năm. Do các cây trồng không được chăm sóc đầy đủ nên sản lượng thấp. Thông thường các gia đình sẽ tập hợp gia súc và các lao động chính của họ để cùng nhau chăn nuôi du mục. Các đàn gia súc cung cấp nền tảng sinh kế của một hộ gia đình Hamer; gia súc còn làm của hồi môn cho nhà gái. Trong gia đình, phụ nữ và trẻ em gái phụ trách trồng trọt, lấy nước, nấu nướng. Những đứa trẻ bắt đầu giúp đỡ gia đình bằng cách chăn dê, cừu từ khoảng 8 tuổi. Thanh niên, đàn ông trưởng thành chăn gia súc, cày lúa và nuôi tổ ong trên cây keo.

Một đặc điểm nổi bật của đàn ông và phụ nữ Hamer là họ thích làm tóc cầu kỳ. Họ đội một chiếc "mũ" bằng đất sét đỏ được vẽ và trang trí bằng lông vũ cùng các đồ trang trí khác. Để bảo vệ tóc không bị hư tổn, đàn ông Hamer thường ngủ trên những chiếc ghế đẩu nhỏ có đệm; phụ nữ Hamer sử dụng bơ để tạo nên độ bóng cho kiểu tóc. Ngoài kiểu tóc đất sét, phụ nữ Hamer còn búi tóc ngắn cuộn mỡ hoặc tạo thành những sợi dài xoắn nhuộm màu đồng. Những sợi màu đồng này được gọi là "goscha” - thể hiện cho sức khỏe và phúc lợi.

Phụ nữ Hamer còn đeo chuỗi hạt, vòng sắt quanh cánh tay và trang trí ngực bằng rất nhiều vỏ xương bò. Phụ nữ Hamer đã có gia đình thường đeo những chiếc vòng làm bằng sắt bọc trong da được gọi là “esente”. Đây là những món quà đính hôn của nhà trai, phụ nữ Hamer đeo vòng esente suốt đời nhằm biểu thị sự giàu có của chồng họ. Các cô gái trẻ Hamer chưa lập gia đình thường đeo dây chuyền có mặt hình bầu dục bằng kim loại.

Cha mẹ Hamer thường kiểm soát hôn nhân đối với con trai của họ; cha mẹ là người cho phép thời điểm con trai kết hôn. Nhiều đàn ông Hamer không kết hôn cho đến khi họ ngoài 30 tuổi; mặt khác, các cô gái Hamer có xu hướng kết hôn ở tuổi 17. Phụ nữ Hamer thường trở thành chủ gia đình vì họ kết hôn với những người đàn ông lớn hơn mình nhiều tuổi khi còn trẻ. Khi chồng qua đời, phụ nữ Hamer được giao quyền kiểm soát công việc gia đình và chăn nuôi. Phụ nữ cũng chăm nom các em trai của chồng và gia súc của họ, nếu cha mẹ chồng của họ qua đời. Góa phụ không được tái hôn.

Người Hamer có những nghi lễ rất độc đáo như lễ nhảy bò tót; những chàng trai trẻ phải thành công vượt qua nghi lễ này mới được kết hôn. Khi thành công vượt qua nghi lễ nhảy bò tót, đàn ông Hamer trưởng thành mới đủ điều kiện để kết hôn, sở hữu gia súc và sinh con. Thời gian của buổi lễ do cha mẹ quyết định và diễn ra sau vụ thu hoạch. Trước khi làm lễ, các thanh niên Hamer sẽ cạo một phần tóc và được xoa cát để rửa sạch tội lỗi; đồng thời, các già làng sẽ buộc quanh cơ thể người thanh niên các vỏ cây như một hình thức bảo vệ tinh thần. Các thanh niên sẽ phải nhảy qua 15 con bò; trên lưng mỗi con bò đều bôi mỡ để tăng độ khó trong nghi lễ. Mỗi thanh niên sẽ được thực hiện nghi lễ 4 lần cho đến khi hoàn thành nghi lễ.

Thu Minh