Trở lại quỹ đạo

Hội nghị thượng đỉnh Trung Quốc - Nhật Bản - Hàn Quốc với sự đồng chủ trì của Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường, Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio và Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol.

Các nhà lãnh đạo thảo luận về 6 chủ đề, gồm: Hợp tác kinh tế và thương mại; phát triển bền vững; các vấn đề y tế, khoa học và công nghệ; quản lý an toàn và thảm họa; giao lưu nhân dân. Bên cạnh đó, các vấn đề quốc tế và khu vực cũng nằm trong chương trình nghị sự. Lãnh đạo ba quốc gia cũng tham dự các sự kiện bên lề hội nghị nhằm gắn kết với giới doanh nghiệp.

Trước khi diễn ra hội nghị ba bên, các nhà lãnh đạo đã tiến hành các hội đàm song phương giữa Trung Quốc - Hàn Quốc và Nhật Bản - Hàn Quốc.

Truyền thông quốc tế đưa tin về hội nghị cho biết, các bên đều cho thấy sự đồng thuận trong quan điểm nối lại đàm phán và khởi đầu các nỗ lực bằng những vấn đề ít gai góc hơn so với trước kia. Có thể, các bên đều nhận thấy lợi ích trong việc kiểm soát quan hệ và nối lại đàm phán để bảo đảm động lực hợp tác thực tế và hướng tới tương lai nhằm cho phép người dân cả ba nước được hưởng những lợi ích to lớn.

Ở góc độ khu vực, giới quan sát bình luận, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc là những quốc gia láng giềng có lịch sử lâu đời. Trong thời hiện đại, ba quốc gia này cũng có nhiều mối liên kết phụ thuộc lẫn nhau, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế. Kim ngạch trao đổi thương mại chiếm tỷ trọng cao trong hợp tác giữa ba nước so với các nước khác. Thêm vào đó, sự hợp tác giữa ba nước là cần thiết để ứng phó với các thảm họa khí hậu và môi trường ngày càng thường xuyên. Vì vậy, việc ba quốc gia Đông Bắc Á khôi phục hội nghị thượng đỉnh ba bên sau thời gian dài gián đoạn có ý nghĩa rất lớn.

Dù phần lớn là những thông tin tích cực, song giới chuyên gia cho rằng, tổng quan kỳ vọng vào kết quả của cuộc gặp này là không cao. Các phân tích chỉ ra rằng, vấn đề an ninh vẫn sẽ là một trở ngại lớn đối với sự thống nhất ý chí chung. Thậm chí, dư luận quốc tế còn cho rằng, việc Trung Quốc cử Thủ tướng Lý Cường tham dự hội nghị cho thấy, nước này muốn tập trủng vào hợp tác kinh tế.

Giáo sư Kang Joon-young thuộc Đại học Ngoại ngữ Hankuk (Hàn Quốc) cho rằng, rất khó để ngay lập tức đạt được những kết quả thực chất. Song việc ba nước cùng đồng thuận nối lại đàm phán cũng có ý nghĩa lớn, cho thấy sự vực dậy của một nền tảng đối thoại thay vì đối đầu không mang lại lợi ích cho bất kỳ bên nào. Dù ít hay nhiều, cuộc gặp cũng đã thúc đẩy hợp tác ba bên, đưa mối quan hệ này trở lại quỹ đạo.

Sự tích cực từ Hàn Quốc

Với tư cách là nước chủ nhà tổ chức hội nghị, Chính phủ Hàn Quốc đánh giá rất cao ý nghĩa của sự kiện này, coi đây là một bước ngoặt trong việc khôi phục và bình thường hóa hoàn toàn hệ thống hợp tác giữa ba quốc gia Đông Bắc Á. Không chỉ Chính phủ Hàn Quốc, dư luận quốc gia này cũng cho thấy những đánh giá tích cực về cuộc gặp gỡ cấp cao này. Nhiều ý kiến cho rằng, hội nghị thượng đỉnh này sẽ tạo cơ hội để phục hồi động lực hợp tác thực chất và hướng tới tương lai của ba nước.

Cần nhận diện rằng, Hàn Quốc đã cho thấy những nỗ lực rất lớn trong việc thúc đẩy tổ chức hội nghị này. Bình luận về vấn đề này, giới chuyên gia chỉ ra bối cảnh để hội nghị này diễn ra.

Dễ thấy, cuộc canh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc liên tục cho thấy sự leo thang. Trong khi đó, Hàn Quốc định hình rõ chủ trương gắn kết chặt chẽ hơn với Mỹ và tăng cường liên minh ba bên Mỹ - Nhật Bản - Hàn Quốc. Điều này cũng kéo theo những xu hướng tiêu cực nhất định, đặc biệt là xuất hiện luồng dư luận cho rằng, đã hình thành mô hình “Chiến tranh lạnh mới”, trong đó, một bên là Mỹ - Nhật Bản - Hàn Quốc và bên kia chiến tuyến là liên minh Nga - Trung Quốc - Triều Tiên đã và đang được củng cố mạnh mẽ. Theo nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Thống nhất quốc gia Hàn Quốc Park Hyeong-joong, Trung Quốc không muốn căng thẳng trong khu vực leo thang dưới cấu trúc Chiến tranh lạnh mới.

Theo truyền thông quốc tế, hội nghị thượng đỉnh vừa qua diễn ra đúng thời điểm Mỹ đẩy nhanh việc thiết lập cấu trúc an ninh kiểu “mắt lưới”, tích cực sử dụng các liên minh để đối trọng với sức ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực.

Dễ thấy, Mỹ đã tăng cường hoạt động cùng lúc với nhiều nước trong các liên minh an ninh do Mỹ dẫn dắt như: Mỹ - Nhật Bản - Hàn Quốc, Mỹ - Nhật - Philippines, cơ chế AUKUS (liên minh an ninh giữa Mỹ, Anh, Australia) và QUAD (hợp tác an ninh giữa Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, Australia) nhằm gia tăng áp lực với Trung Quốc.

Trong hệ thống lưới an ninh này, Hàn Quốc được xem là một “mắt xích” trọng yếu. Đây cũng được xem là một trong những lý do Trung Quốc có phản ứng tích cực với đề xuất nối lại cuộc gặp thượng đỉnh ba bên lần này sau thời gian dài “lạnh nhạt”.

Từ bối cảnh đó, giới chuyên gia nhìn nhận, việc kết nối lại quan hệ hợp tác với Trung Quốc là yếu tố then chốt giúp Hàn Quốc mở rộng không gian ngoại giao. Hàn Quốc cần tận dụng cơ hội tại hội nghị này để hóa giải mối quan hệ bị giảm sút nhất với Trung Quốc kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao. Trên thực tế, Hàn Quốc cần thúc đẩy liên lạc chiến lược, thay đổi tình hình, mở rộng hợp tác kinh tế và thương mại, tạo môi trường đầu tư thân thiện ở Trung Quốc nhằm hỗ trợ sản xuất, xuất khẩu và giao thương.

Thanh Trúc