Năm 2023, Việt Nam chọn chủ đề Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS là “Cộng đồng sáng tạo - Quyết tâm chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030”. Dù đã đạt nhiều thành tựu đáng ghi nhận trong việc đẩy lùi căn bệnh HIV/AIDS, nhưng con đường hướng tới mục tiêu chấm dứt dịch bệnh này vào năm 2030 vẫn còn đó những khó khăn, thách thức.
Phát huy vai trò của người có uy tín, ông Lò Văn Kẹo, dân tộc Kháng, sống tại Bản Hin 2, xã Na Sang, huyện Mường Chà, tỉnh Điện Biên đã gương mẫu xóa bỏ các hủ tục đã ăn sâu bén rễ trong đời sống thường ngày của người dân địa phương. Ông cũng tích cực vận động bà con người Kháng xây dựng đời sống văn hóa tiên tiến trên cơ sở giữ gìn và phát triển những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp.
Những năm qua, BĐBP Hà Giang đã triển khai linh hoạt các hình thức, biện pháp công tác vận động quần chúng, trong đó, đặc biệt chú trọng công tác dân vận thông qua những việc làm thiết thực giúp dân phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, chăm lo an sinh xã hội... Qua đó, góp phần củng cố niềm tin của đồng bào các dân tộc, xây dựng thế trận lòng dân vững chắc, tạo sức mạnh tổng hợp giữ vững chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia.
Trước kia, Chẻo Lao Lù (sinh năm 1988, xã Huổi Luông, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu) nghiện thuốc phiện và ma túy. Để giúp Lù vượt qua cám dỗ của “nàng tiên nâu”, không quản ngày đêm, Đại úy Phan Thành Nam, Đội trưởng Vận động quần chúng, Đồn Biên phòng Huổi Luông, BĐBP Lai Châu thường xuyên đến gặp, động viên. Nhờ vậy, Chẻo Lao Lù đã nhận thức được cái xấu và quyết tâm cai nghiện thành công, giờ đã tu chí làm ăn, cuộc sống mới lại bắt đầu với Chẻo Lao Lù.
Nhiều năm nghiện ma túy, anh Chẻo Lao Lù, sinh năm 1988, xã Huổi Luông, huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu phải sống trong dằn vặt khi nhìn cảnh vợ con đói khổ. Những lúc tỉnh táo, người đàn ông này luôn khát khao có cơ hội làm lại cuộc đời. Được sự hỗ trợ của cán bộ, chiến sĩ Đồn Biên phòng Huổi Luông, đặc biệt là Đại úy Phan Thành Nam, Đội trưởng Vận động quần chúng, 2 năm qua, anh Chẻo Lao Lù dần tránh xa được ma túy.
Kéo giảm tỷ lệ nghiện ma túy trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), miền núi là một mục tiêu xuyên suốt nhiều năm qua của Đảng và Nhà nước ta. Nhiều giải pháp đã được triển khai để thực hiện mục tiêu trên, trong đó có tuyên truyền, vận động, ngăn chặn hoạt động buôn bán ma túy, tổ chức cai nghiện và mới đây nhất là hoạt động thí điểm cấp phát thuốc Methadone nhiều ngày cho người bệnh điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện.
Hiện nay, tỉ lệ người nghiện ma túy trong đồng bào dân tộc thiểu số định cư ở các huyện miền núi của tỉnh Nghệ An vẫn còn cao. Thực trạng đó tác động tiêu cực đến tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, cũng như quá trình phát triển kinh tế, xã hội của địa phương. Chính quyền địa phương, các cơ quan chức năng và BĐBP Nghệ An đang triển khai đồng bộ các biện pháp để kiềm chế, kéo giảm số người nghiện ma túy trên địa bàn.
Từ năm 2014, Việt Nam chính thức cam kết và triển khai các hoạt động để đạt mục tiêu 90-90-90 trong phòng, chống HIV/AIDS vào năm 2020, hướng tới kết thúc dịch AIDS vào năm 2030. Tuy nhiên, từ thực tế tới mục tiêu vẫn còn rất nhiều thách thức, dù nước ta đang ở chặng đường cuối.
Theo báo cáo của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội về Tổng kết thi hành Luật Phòng chống ma túy, từ năm 2014-2018, số người cai tại cộng đồng giảm, chỉ tương đương 40-50% so với các năm trước. Năm 2014 có 5.687 lượt người, tương đương 58% năm 2013, năm 2017 có 3.660 lượt người, năm 2018 có 6/63 tỉnh thành phố tổ chức cai tại cộng đồng cho 4.320 lượt người.
Quyết định số 29 của Thủ tướng Chính phủ về tín dụng đối với hộ gia đình và người nhiễm HIV, người sau cai nghiện ma túy, người điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế,... có hiệu lực từ ngày 15-6-2014. Theo đó, người sau cai nghiện ma túy từ ba tháng trở lên có giấy chứng nhận của cơ sở cai nghiện bắt buộc và UBND cấp xã sẽ được vay vốn ưu đãi để sản xuất. Tuy nhiên, trên thực tế, số người sau cai nghiện tiếp cận được vốn vay, việc làm vẫn chưa nhiều. Chính sách đã có rồi, nhưng cho đến nay Ngân hàng Chính sách xã hội vẫn chưa được cấp nguồn vốn bổ sung để triển khai.
Từ khi thành lập đến nay, điểm tư vấn, chăm sóc, hỗ trợ điều trị cho người nghiện ma túy đặt tại Trạm Y tế phường Hàng Buồm, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội đã phát huy tốt hiệu quả. Nơi đây trở thành địa chỉ giúp những người nghiện ma túy có thêm kiến thức cai nghiện, xóa bỏ mặc cảm, tái hòa nhập cộng đồng.
Trong những năm qua, biện pháp sử dụng Methadone để điều trị cho người nghiện ma túy ở Nghệ An đạt được nhiều kết quả tích cực. Đã có nhiều người nghiện ma túy sử dụng Methadone làm điểm tựa để tránh xa ma túy, hòa nhập cộng đồng, làm lại cuộc đời. Tuy nhiên, từ thực tế triển khai cho thấy, biện pháp sử dụng Methadone cho người nghiện ma túy cũng đang gặp phải không ít khó khăn.
Ông Lưu Công Hoàn, Phó Trưởng Phòng Phòng chống tệ nạn xã hội và Bình đẳng giới (Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Lào Cai) cho biết: Trong thời gian qua, nhờ đa dạng hóa hình thức cai nghiện ma túy nên tại các cơ sở cai nghiện hay Trung tâm cai nghiện của tỉnh được xem là hướng đi hiệu quả, giúp công tác cai nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh Lào Cai đạt kết quả tích cực.
Thời gian qua, bên cạnh nỗ lực điều trị, các cơ quan chức năng TP Hồ Chí Minh tích cực tìm các phương án sớm đưa người cai nghiện tái hòa nhập cộng đồng.
Tỉnh Tuyên Quang đã triển khai nhiều biện pháp để giúp những người từng dính vào ma túy tái hòa nhập cộng đồng. Nổi bật là việc hướng dẫn, dạy nghề, cho vay vốn để họ có công ăn việc làm sau cai nghiện. Qua đó, góp phần đẩy lùi tệ nạn xã hội, đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn.
