Hướng đi tất yếu

Nhận thấy việc tiêu thụ tỏi được canh tác theo phương thức truyền thống gặp nhiều khó khăn, nhiều nông dân Lý Sơn đã liên kết với doanh nghiệp trồng tỏi theo tiêu chuẩn VietGAP để có đầu ra ổn định.

Anh Nguyễn Văn Thảo, ở thôn Đông An Vĩnh, huyện Lý Sơn, một trong số ít nông dân đã liên kết với doanh nghiệp trồng tỏi theo tiêu chuẩn VietGAP. Anh Thảo cho biết: “2 năm tham gia trồng tỏi theo phương thức mới đã giúp tôi tiết kiệm khá lớn chi phí đầu tư. Từng đầu tư trên 220 triệu đồng sản xuất 15 sào tỏi, nhưng khi tham gia vào chuỗi liên kết sản xuất, bảo quản, tiêu thụ tỏi theo tiêu chuẩn VietGAP, không còn lạm dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật hóa học và thay cát trắng, đất đỏ bazan, mỗi vụ tỏi, tôi đã tiết kiệm gần 70 triệu đồng, tỏi sau thu hoạch cũng được doanh nghiệp bao tiêu giá ổn định”.

Được biết, quy trình canh tác tỏi VietGap chỉ dùng phân chuồng, thuốc bảo vệ thực vật sinh học và hạn chế việc thay cát trắng, đất đỏ bazan. “Trước đây, tỏi sau thu hoạch đều đem ra chợ bán, giá cả phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái, được mùa thì thương lái ép giá, mà mất mùa giá cũng chẳng cao là mấy. Giờ trồng tỏi VietGAP thì doanh nghiệp bao tiêu nên mình không còn lo đầu ra, tỏi khô từ 45.000 – 50.000 đồng/kg là có lãi rồi” - anh Thảo thổ lộ.

Quy trình liên kết giữa doanh nghiệp với nhà nông để trồng tỏi theo tiêu chuẩn VietGAP là không dùng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Phương thức này không thay đổi hoàn toàn phương thức canh tác tỏi truyền thống của nông dân, doanh nghiệp chỉ áp dụng phương thức bổ sung dinh dưỡng, làm đất tơi xốp và tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng cho đất. Quá trình canh tác đều sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học. Nông dân tham gia vào chuỗi liên kết đều ghi chép nhật ký sản xuất đầy đủ và thực hiện thu hoạch khi tỏi đạt chất lượng.

“Khâu sản xuất, bảo quản tỏi sau thu hoạch như trước đây thiếu bền vững, giá tỏi bấp bênh, kéo dài nhiều năm qua đã cho thấy hệ lụy, tỏi sạch là hướng đi tất yếu để cây tỏi tìm lại giá trị đích thực. Có như vậy nông dân mới đưa đến người tiêu dùng sản phẩm tỏi chất lượng, an toàn, kinh tế từ cây tỏi mới bền vững được”, ông Nguyễn Dự, ở thôn Tây An Hải, huyện Lý Sơn nói.

Mở rộng diện tích trồng tỏi VietGAP

2 năm qua, đã có hàng chục nông dân trên đảo tham gia vào chuỗi liên kết sản xuất, bảo quản và tiêu thụ tỏi theo tiêu chuẩn VietGAP. Tuy diện tích không nhiều, chỉ vài ha nhưng cho thấy sự mở đầu của một hướng đi mới cho tỏi Lý Sơn nhiều năm liền khó khăn để nâng cao giá trị. Tỏi trồng theo tiêu chuẩn VietGAP chi phí đầu tư thấp, năng suất mỗi sào đạt từ 300kg - 400kg, nhưng giá thành cao gấp 3 - 4 lần so với tỏi trồng theo phương thức truyền thống. Hiện, tỏi Lý Sơn trồng theo tiêu chuẩn VietGAP đã vào một số siêu thị lớn trên toàn quốc.

Anh Nguyễn Văn Nhật, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Sản xuất Phú Sinh cho biết: “Tỏi Lý Sơn nổi tiếng và được người tiêu dùng ưa chuộng, nhưng tình trạng lạm dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật hóa học trong canh tác khiến người tiêu dùng thông thái có phần e ngại. Để tạo niềm tin cho người tiêu dùng đối với tỏi Lý Sơn và mang lại lợi ích kinh tế bền vững thì phải chấm dứt tình trạng lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học trong sản xuất và bảo quản tỏi. Vụ tỏi này chúng tôi đã liên kết với nhà nông sản xuất 20 sào tỏi theo tiêu chuẩn VietGAP, mỗi năm thu hoạch khoảng 8 tấn tỏi khô, tỏi nông dân được bao tiêu cao hơn với giá thị trường từ 5.000 - 10.000 nghìn đồng/kg. Nhu cầu sử dụng tỏi VietGAP của người tiêu dùng rất lớn, chúng tôi tiếp tục mở rộng diện tích trong những năm tới để đảm bảo cung ứng sản phẩm tỏi sạch cho thị trường”.

Tỏi sạch là hướng đi tất yếu. Ngoài một số ít diện tích tỏi đã được nông dân liên kết với doanh nghiệp trên đảo canh tác theo hướng VietGAP, vụ tỏi Đông Xuân này, có trên 60 hộ dân tham gia vào chuỗi liên kết sản xuất, bảo quản và tiêu thụ tỏi theo tiêu chuẩn VietGAP. Năng suất ban đầu dự kiến đạt 6 tấn/ha, hiệu quả kinh tế tăng tối thiểu 15% so với phương thức canh tác truyền thống, đến năm 2025, sẽ có 100ha trong tổng số 325ha diện tích tỏi trên đảo trồng theo hướng VietGAP.

Tỏi trồng theo tiêu chuẩn VietGAP không chỉ mở ra hướng đi mới, mang lại lợi ích kinh tế bền vững cho tỏi Lý Sơn, mà còn góp phần thay đổi tập quán canh tác của người dân trong việc cải tạo, thay thế đất đỏ bazan, cát trắng, giảm tối đa phân bón và thuốc bảo vệ thực vật hóa học, qua đó, tiết kiệm chi phí sản xuất, đảm bảo cuộc sống người trồng tỏi, bảo vệ sức khỏe nông dân và cải thiện môi trường sinh thái trên đảo.

Chủ tịch UBND huyện Lý Sơn, Phạm Thị Hương cho biết: Vài năm gần đây, giá tỏi Lý Sơn xuống cực thấp, kể cả khi chưa có dịch bệnh Covid-19, đời sống người trồng tỏi gặp nhiều khó khăn, nhiều vụ tỏi nông dân không bù được chi phí đầu tư. Chính quyền huyện Lý Sơn đã nỗ lực bảo vệ thương hiệu bằng việc xây dựng và phát triển Chỉ dẫn địa lý và nâng cao giá trị cho đặc sản này.

Do vậy, việc tuyên truyền, vận động người dân chuyển sang trồng tỏi sạch để nâng cao giá trị là giải pháp huyện hướng tới trong nhiều năm qua. Năm 2022, huyện sẽ bố trí một phần kinh phí để thực hiện trồng tỏi VietGAP trên một phần diện tích đất. “Hiện, có một đề tài khoa học cấp Bộ trồng tỏi theo tiêu chuẩn VietGAP đang được triển khai trong vụ tỏi Đông Xuân này với diện tích 10ha. Đề tài được thực hiện từ năm 2021 - 2024, với kinh phí 11,3 tỷ đồng. Huyện rất kỳ vọng, nếu đề tài thành công sẽ thu hút được nhiều nông dân tham gia vào chuỗi liên kết sản xuất, bảo quản, tiêu thụ tỏi bền vững theo chuỗi giá trị, qua đó, nâng cao được thu nhập cho người dân” - bà Hương nhấn mạnh.

Hữu Danh