Trải qua gần 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, nhân tố chính trị tinh thần luôn là cội nguồn sức mạnh để QĐND Việt Nam làm nên những chiến công hiển hách, góp phần to lớn vào công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc. Đây là nhân tố giữ vai trò quyết định trong việc nâng cao nhận thức, xây dựng, củng cố niềm tin, tình cảm và ý chí quyết chiến, quyết thắng của Quân đội; là động lực to lớn giúp bộ đội vượt qua mọi khó khăn, thử thách, nêu cao tinh thần tự lực, tự cường, chủ động, sáng tạo trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và công tác; sử dụng hiệu quả vũ khí, trang bị kỹ thuật để giành thắng lợi.

Thượng tướng, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Thành, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương nhấn mạnh: “Hiện nay, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc đặt trong tình hình thế giới, khu vực diễn biến phức tạp, khó đoán định; sự cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn diễn ra gay gắt; xung đột quân sự Nga - Ukraina kéo dài, gây bất ổn sâu sắc, mang tính toàn cầu; đặc biệt, sự phát triển của vũ khí công nghệ cao có sức hủy diệt lớn, chiến tranh thông tin, tác chiến trên không gian mạng, các yếu tố an ninh phi truyền thống tiếp tục diễn biến phức tạp; xuất hiện một số hình thái chiến tranh mới, làm thay đổi môi trường chiến lược và nghệ thuật tác chiến... đã tác động mạnh mẽ đến tư tưởng, nhận thức, trạng thái tinh thần mọi quân nhân, trong đó có đội ngũ cán bộ Quân đội. Gần 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội, có thể khẳng định: Cán bộ Quân đội là gốc của mọi công việc trong Quân đội, xây dựng đội ngũ cán bộ vững mạnh là khâu “then chốt” của nhiệm vụ “then chốt” trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội và tăng cường sức mạnh nền quốc phòng toàn dân, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN hiện nay".

Trung tướng Nguyễn Quốc Tuấn, Chính ủy Trường Sĩ quan Chính trị cho rằng: “Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngay từ khi ra đời, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân đã đặc biệt chú trọng đến phát triển nhân tố chính trị tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ. Trải qua các cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và chiến đấu bảo vệ chủ quyền biên giới của Tổ quốc, đội ngũ cán bộ QĐND Việt Nam đã tỏ rõ ý chí quyết chiến, quyết thắng, sáng tạo, mưu trí, dũng cảm, với tinh thần “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”, “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”... Nhờ đó, Quân đội đã không ngừng lớn mạnh, trưởng thành, là lực lượng nòng cốt cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tiến hành khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền, đánh thắng thực dân, đế quốc, thống nhất Tổ quốc và đưa đất nước tiến lên CNXH".

Nhìn từ góc độ văn hóa, có thể nhận thấy các nhân tố chính trị tinh thần bao gồm tổng thể các yếu tố liên quan đến đời sống tinh thần chân chính, đúng đắn phù hợp với các chuẩn mực chân, thiện, mỹ của con người như: Tình cảm yêu quê hương đất nước tha thiết, nồng nàn; tinh thần tự tôn, tự cường, tự hào dân tộc; tinh thần nhân văn, nhân đạo; ý chí, nghị lực, niềm tin, khát vọng lý tưởng cao đẹp, tinh thần đoàn kết gắn bó cộng đồng, ý thức trách nhiệm trước Tổ quốc, nhân dân: Lòng căm thù giặc sâu sắc và quyết tâm sắt đá tiêu diệt kẻ thù ngoại xâm... Về thực chất, các nhân tố chính trị tinh thần là một lĩnh vực đặc biệt trong cơ cấu sức mạnh mềm của một quốc gia, dân tộc.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Toàn Thắng, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển phân tích: Nhân tố chính trị tinh thần của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta trong lịch sử cách mạng Việt Nam được thể hiện cụ thể ở sự giác ngộ sâu sắc mục tiêu, lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với CNXH; lòng yêu nước nồng nàn của nhân dân, khát vọng mong muốn sống trong hòa bình, độc lập, tự do, kiên quyết đấu tranh để giải phóng quê hương, đất nước, thể hiện rõ chân lý “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”; tinh thần quyết chiến, quyết thắng... Đó là nội dung cốt lõi trong sức mạnh chính trị tinh thần của quân và dân ta. Nhân tố chính trị tinh thần của cách mạng Việt Nam là chất keo đặc biệt dính kết các nhân tố khác cùng hội tụ để chuyển hóa lực lượng, tạo nên sức mạnh tổng hợp hơn hẳn đối phương để giành chiến thắng.

Là người trực tiếp tổ chức, lãnh đạo, giáo dục và rèn luyện QĐND Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, để tạo sức mạnh quân sự, trước hết, phải chú trọng xây dựng con người tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân, kiên định mục tiêu, lý tưởng cách mạng độc lập dân tộc và CNXH, có bản lĩnh chính trị vững vàng; vấn đề hàng đầu đối với lực lượng vũ trang cách mạng là phải có “con đường chính trị đúng”, “quân sự mà không có chính trị như cây không có gốc, vô dụng lại có hại”; một trong những nguyên tắc chủ yếu trong xây dựng Quân đội theo tinh thần “người trước, súng sau” là phải giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp của Đảng về mọi mặt đối với QĐND Việt Nam.

Các tham luận tại hội thảo cũng đã khẳng định: Gần 80 năm qua, nhờ đường lối quân sự đúng đắn của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh; nhờ tinh thần bền bỉ, gan dạ, mưu trí, sáng tạo và chí hy sinh anh dũng của cán bộ, chiến sĩ nên Quân đội ta ngày càng lớn mạnh và chiến đấu oanh liệt, lập nên chiến công vang dội và chiến thắng vĩ đại đi vào lịch sử dân tộc ta như một biểu tượng sáng ngời về khí phách anh hùng, lòng dũng cảm, trí thông minh và lý tưởng cao đẹp của một Quân đội từ nhân dân mà ra, vì nhân dân chiến đấu.

Hiện nay, trước diễn biến phức tạp của tình hình thế giới và khu vực; đặc biệt là cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang tác động sâu sắc đến lĩnh vực quân sự, quốc phòng. Sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng QĐND “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại” đã và đang đặt ra yêu cầu ngày càng cao và toàn diện. Các thế lực thù địch đang ráo riết thực hiện những âm mưu, thủ đoạn mới để chống phá Đảng, Nhà nước, Quân đội ta; mặt trái của kinh tế thị trường, tệ nạn xã hội cũng thường xuyên tác động đến tâm tư, tình cảm của cán bộ, chiến sĩ. Vì vậy, việc xây dựng ý chí chiến đấu cho cán bộ, chiến sĩ là vấn đề có ý nghĩa hết sức quan trọng, góp phần nâng cao sức mạnh tổng hợp của Quân đội, đảm bảo cho Quân đội đủ sức chiến đấu và chiến thắng mọi kẻ thù.

Diệp Chi